Φρούτα, ζουμερά, φρούτα χρωματιστά, φρούτα του καλοκαιριού!

της Ελένης Σβορώνου

Το καλοκαίρι θα ήταν άγευστο, άχρωμο και άοσμο χωρίς τα φρούτα του. Οι χυμώδεις καρποί στέλνουν τα αρώματα τους στη μύτη μας  από τους οπωρώνες, τα χωράφια και κάθε γωνιά της εξοχής. Να, εκεί που διασχίζουμε ένα  χωματόδρομο για να βγούμε στην παραλία, ένα ξαφνικό αεράκι μας στέλνει το άρωμα μιας συκιάς. Η μύτη  μας μας οδηγεί, απλώνουμε το χέρι και χοοπ!  αρπάζουμε ένα δυο σύκα.

 Συνήθως, βέβαια, αυτά που θα μπορούσαμε  να φτάσουμε τα έχουν κλέψει   προηγούμενοι! Κανένα φρούτο, αλήθεια, δεν είναι τόσο νόστιμο όσο το κλεψιμέικο! 

Στα μποστάνια σέρνονται βαριά στο χώμα τα πεπόνια και τα καρπούζια. Κάθε ψυγείο που σέβεται τον εαυτό του έχει, από τον Ιούλιο και  ύστερα, κομμένη μια ολόδροση φέτα καρπούζι ή ένα γλυκό πεπόνι.

Πρέπει να προχωρήσει ο Αύγουστος για να ευφρανθεί ο Διόνυσος, ο θεός

του σταφυλιού. Με ή χωρίς κουκούτσια, άσπρα, κόκκινα μαύρα, γλυκά ή ξινά, οι διαφορετικές ποικιλίες σταφυλιών ικανοποιούν όλα τα γούστα. Εάν έχετε στον κήπο σας βερικοκιές, κορομηλιές, αχλαδιές ή ροδακινιές, θα έχετε δοκιμάσει τη χαρά να τα βλέπετε να ωριμάζουν σιγά σιγά. «Πήγαινε να δεις

αν έγιναν τα αχλάδια, να μαζέψεις» παρακινεί η γιαγιά ή ο παππούς. Τα φρούτα έτσι έχουν γούστο. Να τα περιεργάζεσαι στο φως του ηλίου.

Να σκαρφαλώνεις στα κλαδιά, παρέα με τα τζιτζίκια, να κοιτάς προσεκτικά γύρω σου για το φόβο των φιδιών, να τα ζουλάς για να δεις αν ωρίμασαν και να απολαμβάνεις, τελικά, άρωμα και γεύση που δε θα τα βρεις στο φρούτο

που θα αγοράσεις από την αγορά. Και το απόγευμα... μετά το μεσημεριανό ύπνο, έναν γλυκό του κουταλιού στον ασημένιο δίσκο, με παγωμένο νερό...

Τι θα προτιμήσετε! Συκαλάκι, σταφύλι, βύσσινο  ή γιατί όχι, καρπουζάκι!

Τη δροσιά τους να Έχετε! Εμείς διαλέξαμε έργα ζωγράφων και λογοτεχνών που ύμνησαν τα μεσογειακά φρούτα.

Απολαύστε εικόνα και λόγο και εμπνευστείτε κι εσείς να ζωγραφίσετε ή να γράψετε τη δική σας «Ωδή σε ένα καρπούζι ή όποιο άλλο φρούτο σας αρέσει

Οι χυμοί

«Ένας μαλακός δούπος ακούστηκε κάποτε κοντά στο μάγουλο του, που  τριβότανε στο στεγνό χρώμα. Γύρισε πλάι το κεφάλι, κοίταζε ζαλισμένος  σαν μέσ' από το βύθος παραμιλητού. Ήταν ένα ώριμο απίδι που έπεσε, βαρύ από τους χυμούς του, ευτυχισμένο από την ώρα του να δοθεί.  Το κοίταζε, πολεμούσε να το καταλάβει. Ύστερα, χωρίς μετασαλέψει το κεφάλι, άπλωνε και μάζευε τα φαρδιά  χείλη αγωνιζότανε μόνο με αυτά να πιάσει ξάκρη τ' αχλάδι. Έκανε όπως κάνουν τα παλουκοδεμένα ζα στη βοσκή για να περιμαζέψουν κάναν καρπό ή χόρτο, εκεί που

δε φτάνει το μάκρος του σκοινιού. Κατόπιν, σαν βόλεψε σιμά στο στόμα το ωριμασμένο φρούτο, έπεσε με όλο το βάρος του κεφαλιού και βύθισε τα δόντια στη μελωμένη σάρκα. Τα ζουμιά τινάχτηκαν, πιτσίλισαν το σκονισμένο μούτρο. Δεν το μάσησε, μόνο κράτησε έτσι τα δόντια χωμένα βαθιά στον καρπό και ξαφνικά τον έπιασε ένα αβάσταχτο κλάμα». (Σ. Μυριβήλης, Ο Παν, εκδόσεις «Εστία»).

Οι μυρωδιές

«Τώρα ήταν απόγευμα, η συνηθισμένη πελατεία άρχισε να μαζεύεται στην "Ωραία συκαμνιά", κατ' από το δέντρο, και ο αγέρας μύριζε γλυκά και βαριά από την ευωδιά των απιδιών».

(Σ.Μυριβήλης, Ο Παν, ';    εκδόσεις «Εστία»)

Η γεύση

«... στη Λέσβο που οι αισθήσεις, όχι αστεία, είναι πλούσιες, είναι αρχοντικές, είναι "βασιλικές" όπως τα σύκα. "Γεύεσαι" τον ουρανό ακριβώς όπως γεύεσαι τον καρπό που μόνος σου, λίγο πριν, έκοψες από το δέντρο. Κι είναι. έκφραση αυτή σε ελάχιστο βαθμό μια απλή παρομοίωση».

(Οδ. Ελύτης, Ανοιχτά χαρτιά, εκδόσεις «Ίκαρος»)

Φρούτα της αγάπης

«Όπως το γλυκόμηλο που ροδίζει στου κλαδιού την άκρη ακρινό στην ακρότατη και το ξέχασαν οι μηλοκόποι. Μα όχι, δεν το ξέχασαν, αλλά δεν μπορούσαν να το φτάσουν.»

(Σαπφώ, Απόσπασμα 4, Αρχαία ελληνική ερωτική ποίηση, εκδόσεις «Καστανιώτης»)

Με την αρμύρα της θάλασσας

«Οι κήποι σφύζουν κλεισμένοι πίσω από ψηλούς φράχτες, με τη  μια μεριά τους μονάχα ολάνοιχτη προς τη θάλασσα, και το φώσφορο των ψαριών μέσ' από τις αόρατες φλέβες του βυθού φτάνει ως τα καρπούζια που τρίζουν κι ευωδιάζουν...». (Οδ. Ελύτης, Ανοιχτό χαρτιά, εκδόσεις «Ίκαρος»)                   

Ο μόχθος της γης   

«Εδώ η γη είναι όμορφη, αλλά είναι αχάριστη και σκληρή σαν όλες τις γυναίκες" μου λέει ο Σταύρος, ένας αμπελουργός από το Κουτσομήδι, κοντά στη Νεμέα... Καθόμαστε κάτω από την κληματαριά, στο σπίτι του... Τριγύρω μας, οι αιώνιες λιάστρες με τα ζουζουνιστά μαύρα σταφύλια και μία δυνατή μυρωδιά μούστου. "Εδώ ζούμε από τα σταφύλια. Η γη δεν είναι καλή για ελιές και η σοδιά είναι φτωχιά".»

(Ζακ Λακαριέρ, Το ελληνικό καλοκαίρι, εκδόσεις «Χατζηγικολή» 166).

Ήξερες ότι                         |

       Τα ξεραμένα σταφύλια και τα σύκα ήταν εκλεκτή τροφή για τους αρχαίους.

       Στα παλιά χρόνια, μια ελιά, ένα κλήμα και μια συκιά, μαζί με ένα πηγάδι δροσερό νερό, ήταν όλα όσα χρειαζόταν ένα ευτυχισμένο σπιτικό. Στη Βίβλο αναφέρονται ως σύμβολο ειρήνης και ευημερίας.      

        Η πρώτη συκιά, σύμφωνα με το μύθο, είχε φυτρώσει στην Αθήνα με διαταγή της Δήμητρας.

        Οι αρχαίοι έλεγαν ότι κάποτε  πρόσφεραν στον Ξέρξη, τον βασιλιά των Περσών, αττικά σύκα. Έτσι πήρε την απόφαση να κατακτήσει τη χώρα που έβγαζε αυτά τα σύκα.

        Οι ζέστες του Ιουλίου δεν έκαναν πάντα τους ανθρώπους να δυσφορούν. Στην ύπαιθρο, τα δυνατά λιοπύρια δεν τα είπανε ποτέ κατάρα. Τα περίμεναν για τ' αλωνίσματα, αλλά και για να ωριμάσουν τα φρούτα.

        Η γιορτή της Αγία Μαρίνας (17 Ιουλίου) ήταν ορόσημο για το πρώτο ωρίμασμα των σύκων. «Της αγια-Μαρίνας σύκα...».

       Στη γιορτή του Σωτήρας ή τη Μεταμόρφωση (6 Αυγούστου) συνηθίζουν να προσκομίζουν «απαρχές» στην εκκλησία, σταφύλια ή σύκα που τα ευλογεί με επίσημη ευχή ο

Στην εικαστική φρουτιέρα μας «ανακατέψαμε» έργα του Καραβάτζιο, του Πολ Σεζάν, του Ανρί Ματίς, κλπ