ΑΥΓΟΥΣΤΕ ΚΑΛΕ ΜΟΥ ΜΗΝΑ

της Ρόζας Τριανταφυλλίδη

«Αύγουστε, καλέ  μου μήνα. να  ‘σουν δυο φορές  ο χρόνο», λέει μια παροιμία!  «Μακάρι σαν τον Αύγουστο να 'ταν οι μήνες όλοι»,   λένε στην Κάρπαθο. Ο    Αύγουστος, ο τελευταίος μήνας του καλοκαιριού -μήνας διακοπών για τους περισσότερους από μας τώρα πια- είναι, συμφωνά με τη λαϊκή  μας παράδοση, «ο μήνας που τρέφει τους| έντεκα», ο μήνας της αφθονίας.

 Τον  Αύγουστο ωριμάζουν τα σύκα. τα σταφύλια, τα καρυδιά και πλήθος άλλων καρπών Οι γεωργοί και οι αγρότες πουλάνε τις σοδειές τους και οι αποθήκες γεμίζουν με στάρι, κριθάρι, καλαμπόκι, σταφίδα. Το κλίμα είναι ζεστό κι ευχάριστο, ειδικά το πρώτο δεκαπενθήμερο, επιφυλάσσει όμως   εκπλήξεις προς το τέλος του μήνα!  Ορόσημο του Αυγούστου είναι η γιορτή της Κοίμησης της Θεοτόκου, στις 15 του μήνα. που γιορτάζεται πανηγυρικά σ όλη την Ελλάδα. Ας δούμε όμως τι άλλες πληροφορίες μας δίνει η Λαογραφία για τον Αύγουστο...

Η Πρωταυγουστιά

Την παραμονή της 1ης Αυγούστου, σε πολλά μέρη συνηθίζουν ν' ανάβουν και να πηδούν φωτιές, γιατί πιστεύουν πως τότε αρχίζει μια νέα περίοδος και, πηδώντας τη φωτιά, θα καθαριστούν και θα εξαγνιστούν για να την υποδεχτούν. Αυτές οι φωτιές

λέγονται «διαβατήριες», επειδή διαβαίνουμε από μία εποχή σε άλλη.

Γίνονται αγιασμοί στα σπίτια και στην εκκλησία, και οι χωρικοί ραντίζουν με αγιασμό τ' αμπέλια και τα περιβόλια. Σε πολλά μέρη συνήθιζαν να αγιάζουν

και τις πηγές και τα πηγάδια, κι ύστερα να γλεντάνε στ' αμπέλια ως το βράδυ, τρώγοντας τα πρώτα σταφύλια!

Για να τιμήσουν τους νεκρούς τους, οι νοικοκυρές έβαζαν ελιές σ' ένα πιάτο και τις έστελναν στους γείτονες που δεν είχαν να φάνε εκείνη τη μέρα. Από την πρώτη ως τις 15 Αυγούστου, γίνεται νηστεία, η νηστεία του Δεκαπενταύγουστου, που δεν είναι και πολύ δύσκολη, αφού υπάρχουν άφθονα φρούτα και λαχανικά αυτή την

εποχή!

Ένας μήνας αυτοκρατορικός,.

Ο μήνας Αύγουστος χρωστάει τ' όνομα του στο ρωμαίο αυτοκράτορα Οκταβιανό Αύγουστο. Ο Οκταβιανός Αύγουστος διαδέχτηκε τον Ιούλιο Καίσαρα στην κεφαλή της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, και κατάφερε, στα χρόνια που κυβέρνησε (31 π.Χ. -14 μ.Χ.), να προσδέσει την Ισπανία και την Αίγυπτο στο ήδη τεράστιο ρωμαϊκό κράτος και να εξασφαλίσει την περίφημη ρωμαϊκή ειρήνη («pax romana»). Η ρωμαϊκή Σύγκλητος, θέλοντας να τιμήσει τον Οκταβιανό, τον ονόμασε «Αύγουστο» - προσωνυμία που δινόταν μόνο σε θέους!

Προσοχή στις «Δρίμες του Αυγούστου»!

Οι πρώτες 6 ή 12 μέρες του Αυγούστου θεωρούνται γρουσούζικες, «αποφράδες», επειδή τότε κάποιες κακές δυνάμεις ξαμολιούνται και κάνουν κακό σε άνθρωπο ή ζώο, σε ξύλο ή σε ρούχο. Όταν είναι Δρίμες, «το νερό κάνει κακό», γι' αυτό εκείνες τις μέρες δεν λούζονται (θα πέσουν τα μαλλιά), δεν πλένουν (θα λιώσουν τα ρούχα) και δεν κολυμπούν, γιατί θα βγάλουν σπυριά! Δεν κλαδεύουν και δεν κόβουν ξύλα, γιατί τα ξύλα θα σκουληκιάσουν, δεν παντρεύονται, γιατί θα δυστυχήσουν και δεν αφήνουν τα παιδιά τους έξω το μεσημέρι, για να μην τους κάνουν κακό οι Δρίμες!!!

Η κλειδοχρονιά

Για την 31 η Αυγούστου πιστεύουν πως «κλειδώνει» το χρόνο. Τελειώνει δηλαδή το παλιό έτος κι αρχίζει το νέο από την 1η Σεπτεμβρίου. Λένε πως τότε, τα μεσάνυχτα, ανοίγουν τα ουράνια για μια μόνο στιγμή και ό,τι προφτάσεις να ζητήσεις θα το 'χεις, «θες πλούτη, θες γεια, θες χωράφι»! Εκείνη την ημέρα ανάβουν ξανά φωτιές και καίνε σ' αυτές ό,τι παλιοπράγματα έχουν.

Ο μήνας έχει. 31!

Οι μήνες Ιούλιος και Αύγουστος ονομάστηκαν έτσι από τους Ρωμαίους, για να θυμίζουν τους δύο μεγάλους ηγεμόνες τους, τον Ιούλιο Καίσαρα και τον Οκταβιανό Αύγουστο. Σύμφωνα όμως με το ρωμαϊκό ημερολόγιο, ο Ιούλιος είχε 31 ημέρες, ενώ ο Αύγουστος μόνο 30. Για να μην «αδικήσουν» επομένως τον Οκταβιανό Αύγουστο, πήραν μία ημέρα από τον Φεβρουάριο, που είχε 29, και την πρόσθεσαν στον Αύγουστο. Έτσι, ο Φλεβάρης απόμεινε «κουτσοφλέβαρος» με 2θ ημέρες κι ο Αύγουστος έχει κι αυτός 31 ημέρες, σαν τον Ιούλιο!

«Από Αύγουστο χειμώνα κι από Μάρτη καλοκαίρι»

Τον Αύγουστο παρατηρούμε πως οι ημέρες μικραίνουν, σημάδι πως πλησιάζει ο χειμώνας. Άλλη παροιμία λέει «'Ηρθ' ο Αύγουστος, παρ' την κάπα σου». Εξάλλου, μετά τις 15 Αυγούστου τα δυνατά μελτέμια στα νησιά και οι πρώιμες βροχές και το κρύο στα ορεινά μας  προετοιμάζουν για τη συνέχεια...!

Λόγω των εναλλαγών στο κλίμα αλλά και λόγω της πολλής... φρουτοφαγίας  ο Αύγουστος συνοδευόταν ανέκαθεν από προβλήματα   υγείας. Μια βυζαντινή παροιμία έλεγε: «Περί της υγείας σου τον Αύγουστον ερώτα», που σημαίνει πως κανείς δεν είναι σίγουρος για την υγεία του αν δεν περάσει τον Αύγουστο απρόσβλητος από ασθένειες!

Ο Αύγουστος μετεωρολόγος!

Με την πρώτη μέρα του Αυγούστου αρχίζουν και οι προγνώσεις για τον καιρό τα «μερομηνια». Παρατηρούν δηλαδή τι καιρό θα κάνει την πρώτη μέρα ως το μεσημέρι και λένε πως τέτοιον καιρό θα κάνει τον Γενάρη. Ανάλογα με τον καιρό που θα κάνει απ' το μεσημέρι και μετά έτσι θα κάνει και τον Φλεβάρη. Η δεύτερη μέρα αντίστοιχε! στον Μάρτη και τον Απρίλη και πάει λέγοντας... Έτσι «μηνολογιάζουν», προμαντεύουν δηλαδή τον καιρό από τις πρώτες έξι μέρες για όλους τους μήνες του χρόνου!

Η Παναγία του Δεκαπενταύγουστου

Η μεγαλύτερη θρησκευτική γιορτή αυτού του μήνα είναι η «Κοίμησις της Θεοτόκου», ο θάνατος της Παναγίας. Πολλές εκκλησίες είναι αφιερωμένες στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Η πιο γνωστή είναι η Παναγιά της Τήνου όπου γίνεται και το μεγαλύτερο προσκύνημα. Η μητέρα του θεού και των ανθρώπων είναι ίσως η πιο αγαπητή άγια μορφή για τους Χριστιανούς. Είναι η μάνα, το σύμβολο της αγάπης, της στοργής, της φροντίδας, της υπομονής και της πίστης. Οι Έλληνες Χριστιανοί ένιωθαν πάντα πολύ κοντά τους την Παναγία, ως βοηθό και συμπαραστάτη τους, και την επικαλούνται σε κάθε δύσκολη στιγμή.

Πάμπολλες εκκλησίες και μοναστήρια σ' ολόκληρη την Ελλάδα είναι αφιερωμένα στην Παναγία κι  άλλα τόσα είναι τα επίθετα που της δίνονται, ανάλογα με την τοποθεσία ή τα χαρακτηριστικό της κάθε εικόνας. Παναγία η Σπηλιανή, η Κρεμαστή, η Οδηγήτρια, η Βρυσιανή, η Γαλατιανή,   του Χάρου, η Γουρλομάτα, η Κυρά, η   Βρεφοκρατούσα, η Γλυκοφιλούσα, η Ένθρονη, του  πάθους, είναι μερικά από τα επίθετα που δείχνουν την αγάπη και την οικειότητα που αισθάνεται ο ελληνικός λαός για την Παναγία.

Εκτός από λαϊκό προσκύνημα και περιφορά της εικόνας της Παναγίας, σε πολλές εκκλησίες και μοναστήρια γίνονται πανηγύρια. Σε κάποια μέρη της Ελλάδας στολίζουν επιτάφιο της Παναγίας και τον περιφέρουν στους δρόμους, συνοδεύοντας τον με αναμμένα κεριά.

Στο Μαρκόπουλο της Κεφαλλονιάς, ανήμερα της Παναγίας, βγαίνουν στην εκκλησία μικρά και μεγαλύτερα φίδια, ακίνδυνα, που σεργιανούν πάνω στο τέμπλο και στους τοίχους, σέρνονται ανάμεσα στους ανθρώπους κι εκείνοι τα πιάνουν χωρίς φόβο στα χέρια τους! Αν δεν βγουν τα φίδια μια χρονιά, δεν το 'χουν σε καλό!

Στη Σκύρο γίνεται διαγωνισμός ιππασίας με τα γνωστά και πολύ σπάνια αλογάκια του νησιού.

Άλλες αυγουστιάτικες γιορτές

• Στις 6 Αυγούστου γιορτάζεται η «Μεταμόρφωση του Σωτήρας».

 • Στις 23 Αυγούστου γιορτάζονται τα «Εννιάμερα της Παναγίας» -το μνημόσυνο που ακολουθεί την κηδεία- με εκδηλώσεις παρόμοιες μ' αυτές του Δεκαπενταύγουστου.

• Στις 27 Αυγούστου γιορτάζει ο Άγιος Φανούριος, που φανερώνει τα χαμένα ζώα ή πράγματα, και φέρνει τύχη.