ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ

Του Γεράσιμου Κοντού

ΠΑΝΑΓΙΑ Η ΓΙΑΤΡΙΣΣΑ

Προστάτιδα εκείνων που υποφέ­ρουν, σύμβολο ζωής, αγάπης, αγνότητας και μητρικής αφοσίω­σης, η Παναγία λατρεύεται από τον λαό μας ως το πιο ιερό

πρόσωπο της Ορθοδο­ξίας. Σκορπισμένες σε κάθε γωνιά της Ελλάδας, από την πιο μικρή κουκκίδα του Αιγαίου ως τους μεγαλόπρεπος να­ούς, τα ταπεινά παρεκκλήσια και τα μο­ναστήρια του Αγίου Όρους, αλλά και όπου αλλού χτυπάει η καρδιά του χριστιανισμού, οι εικόνες της Θεοτόκου, φορτωμένες με πόνο, δάκρυα και προ­σευχές εκατομμυρίων πιστών, δίνουν ελ­πίδα και δύναμη στους απανταχού πι­στούς. που αναζητούν τη ζεστασιά και την ασφάλεια της αγκαλιάς Της.

Ιεροσολυμίτισσα - Γεθσημανή

Η θαυματουργή εικόνα της Ιεροσολυμίτισσας φυλάσσεται στο Ιερό Προσκύ­νημα του θεομητορικού Μνήματος της Γεθσημανής και χρονολογείται το 1870. Σύμφωνα με τον θρύλο που τη συνο­δεύει, η μοναχή Τατιανή της ρωσικής Ιεράς Μονής της Μυροφόρου Αγίας Μαρίνας της Μαγδαληνής, που βρί­σκεται στους πρόποδες του Όρους των Ελαίων, είδε σε όραμα, ενώ κοιμόταν, μια άγνωστη μοναχή που της ζήτησε να τη ζωγραφίσει. Η Τατιανή δέχθηκε, αλ­λά κάποια στιγμή αντιλήφθηκε ότι τα άμφια της γυναίκας γίνονταν χρυσά και το πρόσωπο της αποκτούσε μια έντο­νη λάμψη. Η άγνωστη μοναχή ήταν η Παναγία.

Η Τατιανή ξύπνησε τρομαγμένη και έσπευσε να διηγηθεί το όραμα της στην ηγουμένη της μονής. Η ηγουμένη έδει­ξε να δυσπιστεί και προέτρεψε την Τα­τιανή να επιστρέφει στο κελί της για να ξεκουραστεί. Ωστόσο, το φως και η ευ­ωδιά που έβγαιναν από το κελί της μο­ναχής και η εικόνα της Παναγίας που βρέθηκε ζωγραφισμένη. χωρίς κανείς να την αγγίξει, δεν άφησαν περιθώρια αμφιβολίας για το θαύμα Αργότερα, η Παναγία παρουσιαστηκε κξανά στη μο­ναχή Τατιανή και της ζήτησε  να μετα­φέρει την εικόνα στη Γεθσημανή.

Μεγαλόχαρη –Τήνος

Έργο του Ευσγγελιστή  Λουκά η θαυμα­τουργή εικόνα της Μεγαλόχαρης  βρέθη­κε θαμμένη στο κτήμα Δοξαρά στις 30 Ιανουαρίου του  1823 Σύμφωνα με την παράδοση,  οι κάτοικοι του νησιού  άρχισαν να ψάχνουν την εικόνα  έναν χρόνο νωρίτερα. έπειτα από τρεις διαδιχικές εμφανίσεις της Παναγίας  στο όνειρο της μοναχής Πελαγίας. Η Πανα­γία ζήτησε να σκάψουν οι κάτοικοι του νησιού στο κτήμα, να ανακαλύψουν το σπίτι της και να χτίσουν ένα καινούργιο, εκεί όπου στέκει σήμερα ο επιβλητικός ιερός ναός της Ευαγγελίστριας.

Η εύρεση της εικόνας του Ευαγγε­λισμού της Θεοτόκου θεωρήθηκε κα­λός οιωνός για την ελληνική επανά­σταση και λέγεται ότι αρκετοί οπλαρ­χηγοί, όπως ο Κολοκοτρώνης και ο Νικηταράς, επισκέφθηκαν το νησί για να προσκυνήσουν τη Μεγαλόχαρη. Η εικόνα έχει συνδεθεί με συγκλονιστι­κές μαρτυρίες πιστών για τη λυτρωτική παρέμβαση της Θεοτόκου σε δύσκολες στιγμές της ζωής τους και προσελκύ­ει προσκυνητές από κάθε γωνιά του κόσμου. Κάθε χρόνο, στις 30 Ιανουα­ρίου, μεταφέρεται με πομπή στον κά­τω Ναό της Ευρέσεως, κοντά στο ση­μείο όπου ήταν θαμμένη. Ακολουθεί εσπερινός με ειδική ακολουθία, ενώ την επόμενη ημέρα πραγματοποιού­νται λιτανεία και λαμπαδηφορία στα σοκάκια της Τήνου.

Η ΠΡΟΥΣΙΩΤΙΣΣΑ

ΣΤΟ «ΣΠΠΊ της Παναγιάς», στον Προυσό Ευρυτανίας, φυλάσσεται Ηεικόνα που μετέφερε το 829 μ.Χ. από την Προυσα της Μικρός Ασίας ένας άνδρας με το όνομα Διο­νύσιος.

Εκείνη την εποχή ο εικονομάχος αυτοκράτορας του Βυζαντίου Θεόφιλος έδωσε εντολή να καταστραφούν όλες οι εικόνες. Το νεαρό αρχοντόπουλο  πήρε την εικόνα  της Παναγίας για να τη σώσει από   τους εικονομάχους, αλλά όταν έφτασε στη Θράκη, την έχασε.

Κατά την παράδοση, η εικόνα βρέθηκε  μέσα σε μια σπηλιά στην Ευρυτανία από βοσκούς που ακολούθησαν  τη λάμψη ενός φωτεινού στύλου που ξεκινούσε από το έδα­φος και  ανέβαινε πολύ ψηλά. στον ουρανό.  Σύμφωνα με τους ντόπιους. η εκόνα της Παναγίας προστάτευσε  την

εκκλησία από τους Γερμανούς, που επιχείρησαν να την κάψουν το 1944.

Ο αξιωματικός που διέταξε τους Γερμανούς στρατιώτες να καταστρέψουν  την εκκλησία βρέθηκε ξαφνικά  στο έδαφος, ανίκανος να σταθεί στα πόδια  του, και μεταφέρθηκε στο Αγρίνιο, πεσμένος στη ράχη ενός ζώου.

Χοζοβιώτισσα - Αμοργός

Η εικόνα της προστάτιδας του νησιού βρίσκεται στο ξακουστό μοναστήρι της Χοζοβιώτισσας. στο χείλος ενός γκρε­μού 300 μέτρων. Η παράδοση θέλει την εικόνα της Παναγίας να φθάνει στο νη­σί από τη Μικρά Ασία. Η πρώτη εκδοχή είναι ότι η εικόνα βρέθηκε μέσα σε μια βάρκα, στη θαλάσσια περιοχή ακρι­βώς κάτω από το  μοναστήρι. Λέγεται ότι μια γυναίκα από την πόλη Χόζοβα της Παλαιστίνης την τοποθέτησε εκεί και την άφησε να ταξιδέψει στη θάλασσα, για να μην πέσει στα χέρια των εικονομάχων.

Κατά τη δεύτερη εκδοχή, η εικό­να μεταφέρθηκε στο νησί από μονα­χούς της Μονής Χοτζεβά της Παλαι­στίνης, για τον ίδιο λόγο. Περνώντας από την Κύπρο οι μοναχοί δέχθηκαν επίθεση από ληστές, που έκοψαν την εικόνα σε δύο κομμάτια και την έριξαν στην θάλασσα. Έπειτα από λίγες ημέ­ρες, τα δύο τεμάχια βρέθηκαν ενωμέ­να, με θαυμαστό τρόπο, κάτω από τον βράχο της Αμοργού. Άλλοι λένε ότι οι μοναχοί περισυνέλεξαν τα κομμάτια, τα κόλλησαν, συνέχισαν το ταξίδι τους ως την Αμοργό και έχτισαν μοναστή­ρι στο σημείο όπου τους υπέδειξε η Παναγία.

Μυρτιδιώτισσα - Κύθηρα

Η εικόνα της  Μυρτιδιώτισσας βρέθηκε τον 13ο ή τον 14ο αιώνα μ.Χ. από έναν βοσκό, σε μια κοιλάδα γεμάτη μυρτιές. Στην αρχή διακρίνονταν τα χαρακτηρι­στικά του προσώπου της Θεοτόκου και του Χριστού, αλλά με την πάροδο των αιώνων η εικόνα απέκτησε το σημερι­νό, σκούρο χρώμα της. Αργότερα η ει­κόνα τοποθετήθηκε σε ξύλινο πλαίσιο και απέκτησε μεγαλύτερες διαστάσεις, ενώ το 1837 «ντύθηκε» με χρυσό.

Στο κάτω μέρος της χρυσής επέν­δυσης απεικονίζονται τρία από τα θαύ­ματα της Μυρτιδιώτισσας. Το θαύμα της ευρέσεως, η ίαση του παραλύτου και η διάσωση του φρουρίου της πό­λης των Κυθήρων από πτώση κεραυ­νού, το 1829. Στο σημείο όπου βρέ­θηκε η εικόνα χτίστηκαν αρχικά μι­κρό εκκλησάκι (το σημερινό Καθολι­κό) και μερικά κελιά για τη φιλοξενία των προσκυνητών. Ο νεότερος ναός χτίστηκε το 1857. Η εύρεση της θαυ­ματουργής εικόνας γιορτάζεται κάθε χρόνο από τους ντόπιους στις 24 Σε­πτεμβρίου.

Η Κανάλα ΚΥΘΝΟΣ: 

Η εικόνα της προστάτι­δας του νησιού είναι ένα σπάνιο έργο της Κρητικής Σχολής και, πι­θανότατα, του αγιογράφου Εμμα­νουήλ Σκορδίλη. Ο θρύλος πάντως αναφέρει ότι η εικόνα αναδύθηκε από το νερό σε ένα κανάλι μεταξύ Κύθνου και Σερίφου. Ένα βράδυ, οι ψαράδες που είχαν ρίξει τα δίχτυα τους στον όρμο της Κανάλας αντίκρισαν μια λάμψη κο­ντά στην ακτή. Αρ­χικό φο­βήθηκαν και προ­σπάθη­σαν να φύγουν, αλλά τα δίχτυα τους κόλλησαν στον βυθό.

Οι ψαράδες ζήτησαν τη βοή­θεια της Παναγίας, που τους ελευθέρωσε, αλλά, αντί να φύγουν, ακολούθησαν το παράξενο φως. Όταν πλησίασαν, αντίκρισαν μια φλόγα και ένα πλατύ ξύλο, πάνω στο οποίο ζωγραφίστηκε η μορφή της Παναγίας.

Οι ψαράδες μετέφεραν την ξύ­λινη εικόνα στην ακτή και αποφάσι­σαν να χτίσουν έναν ναό κοντά στο σημείο όπου αναδύθηκε το ξύλο. Ωστόσο, λίγες ημέρες αργότερα, η Παναγία εμφανίστηκε στον ύπνο ενός χωρικού και του υπέδειξε την περιοχή στην οποία βρίσκεται σήμε­ρα ο ναός.

 Φιδούσα -Κεφαλλονιά

Σε μια καταπράσινη πλαγιά στο χωριό Μαρκόπουλο της Κεφαλλονιάς, στον Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου, βρίσκε­ται η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Φιδούσας. Στη θέση του ση­μερινού ναού υπήρχε κάποτε γυναικείο μοναστήρι, που καταστράφηκε από την επιδρομή Αγαρηνών πειρατών. Όταν οι μοναχές είδαν τους πει­ρατές να πλησιάζουν, προσευχήθηκαν στην Παναγία, που τις μεταμόρφωσε σε φίδια προκειμένου να τις σώσει.

Κατά μία άλλη εκδοχή, η περιοχή γύρω από το μοναστήρι γέμισε φίδια και οι πειρατές φοβήθηκαν να πλησιά­σουν. Από τότε και κάθε χρόνο, ανήμε­ρα τον Δεκαπενταύγουστο, η αυλή του ναού γεμίζει μικρά, ακίνδυνα φιδάκια, που θυμίζουν στους πιστούς το θαύμα της Παναγίας. Τα φιδάκια είναι γκρί­ζα και λεπτά, μοιάζουν με οχιές και έχουν πάνω στο κεφάλι τους έναν μι­κρό σταυρό. Οι μόνες χρονιές που δεν εμφανίστηκαν ήταν το 1940, που ξε­κίνησε ο ΕλληνοΪταλικός Πόλεμος, και το 1953,  που η Κεφαλλονιά σαρώθη­κε από τον καταστροφικό σεισμό των 7,2 Ρίχτερ.