Τα έθιμα και τα παράξενα της Ευρώπης και του κόσμου

ΤΗΣ ΜΑΡΙΛΙΖΑ  ΦΑΣΟΥΛΟΠΟΥΛΟΥ

 Πολλά και διαφορετικό τα έθιμα των Χριστουγέννων σε όλο τον κόσμο, τηρούνται ευλαβικά από τους κατοίκους εδώ και αιώνες. Κοινά τους σημεία, η αίσθηση της προσφοράς, όπως και η ανταλλαγή δώρων και γλυκών με πρωταγωνιστές κυρίως τα παιδιά.

Στην Ολλανδία, ο Άγιος  Βασίλειος που είναι στην πραγματικότητα ο Άγιος Νικόλαος, φτάνει με  ατμόπλοιο από την Ισπανία τρεις εβδομάδες  πριν από τα Χριστούγεννα. Το γεγονός αποτελεί ,

σχεδόν εθνική εορτή, καθώς όλοι βγαίνουν στους  δρόμους για να τον υποδεχτούν. Η γιορτή του όμως, είναι στις 5 Δεκεμβρίου  και την ημέρα  εκείνη οι οικογένειες ανταλλάσουν δώρα -εκπλήξεις  που πρέπει να είναι πολύπλοκα τυλιγμένα για να παρατείνουν την αγωνία.

Στη Γερμανία, δίδεται μεγάλη έμφαση στο χριστουγεννιάτικο δέντρο, που αποτελεί γερμανική επινόηση. Παραδοσιακά ανάβουν το λεγόμενο «Adventskranz», ένα  κηροπήγιο με τέσσερα θέσεις, στις οποίες  τις τελευταίες  τέσσερις | εβδομάδες πριν από τα  Χριστούγεννα ανάβουν ένα κερί κάθε Κυριακή. Ο Αϊ-Βασίλης ονομάζεται  εδώ Αγιος  Νικόλαος, ταξιδεύει στις 6 Δεκεμβρίου και γυρνά  από σπίτι σε σπίτι με το   βιβλίο των αμαρτιών όπου έχει καταγράψει τις  πράξεις των παιδιών.

Στην Ισπανία, το αγαπημένο παραδοσιακό δώρο των εορτών είναι η θέστα. Πρόκειται για ένα καλαθάκι με σαμπάνια και αμύγδαλα για τα Χριστούγεννα και ένα πιατάκι με δώδεκα σταφίδες για την Πρωτοχρονιά. Τις σταφίδες πρέπει να τις τρώνε μία-μία σε κάθε χτύπο του ρολογιού, εξασφαλίζοντας έτσι την ευτυχία για κάθε μήνα του χρόνου. Τα δώρα εδώ δεν μοιράζονται από τον Άγιο Βασίλειο, αλλά από τους Τρεις Μάγους.  Επίσης. μια ιδιαίτερη ισπανική παράδοση είναι η «γιορτή των   Αθώων», στις 28 Δεκεμβρίου, όπου ανάβουν παντού μεγάλες  φωτιές και οι άνθρωποι πηδούν από πάνω τους.

Στην Ιρλανδία, την παραμονή των Χριστουγέννων τοποθετούν ένα αναμμένο κερί στο παράθυρο για να καλωσορίσει την Παρθένο Μαρία και τον Ιωσήφ, που ψάχνουν καταφύγιο στη πόλη. Στο εορταστικό τραπέζι  υπάρχουν γάλα, σταφιδόψωμο και ένα κερί, ως σύμβολα φιλοξενίας της Άγιας Οικογένειας, ενώ αντί για χριστουγεννιάτικες

κάλτσες κρεμούν ευρύχωρες εορταστικές τσάντες.

 Στην Πορτογαλία, το παραδοσιακό φαγητό το βράδυ της 24^ης Δεκεμβρίου είναι Βραστός μπακαλιάρος με πατάτες και το παραδοσιακό χριστουγεννιάτικο γλυκό ονομάζεται «γλυκό των Βασιλέων»,  πρόκειται για ένα είδος κέικ με φρουί γλασσέ και αμύγδαλα, το οποίο περιέχει -αντί για φλουρί-ένα φασόλι. Σε όποιον τύχει το φασόλι πρέπει να πληρώσει το αντίτιμο του γλυκού. Η ευχή που συνοδεύει τα δώρα είναι πάντα η ίδια: «οικιακή γαλήνη».

Στην Αγγλία, τα παιδιά δεν ταχυδρομούν το γράμμα τους στον Father Cristmas . Το ρίχνουν στη φωτιά, στο τζάκι, ώστε να ανέβει από την   καμινάδα για να ταξιδέψει  ως τον Βόρειο Πόλο. Αν το γράμμα καεί, αμέσως πρέπει να το ξαναγράψουν. Την παραμονή, σε πολλές επαρχίες τηρούν το έθιμο του γλεντιού σε κήπους με μηλιές, όπου σχηματίζουν| παρέες γύρω από τα παλαιότερα δέντρα, πίνουν, τραγουδούν τα κάλαντα   και πυροβολούν στα κλαριά για να διώξουν τα κακά πνεύματα.

Στη Γαλλία, την παραμονή των Χριστουγέννων τα παιδιά αφήνουν τα παπούτσια τους μπροστά στο τζάκι και περιμένουν τον Pere Noel να τους τα γεμίσει με δώρα. Το πρωί βρίσκουν ακόμη γλυκό, φρούτα, καρύδια και μικρά δωράκια κρεμασμένα στο χριστουγεννιάτικο

Δέντρο. Στους  ναούς γίνεται αναπαράσταση της Γέννησης τόσο με κούκλες όσο και με ανθρώπους.

Στη νότια Γαλλία, ένα μεγάλο κούτσουρο καίει στο τζάκι από τα Χριστούγεννα μέχρι και την Πρωτοχρονιά.

Στο Βέλγιο, οι κάτοικοι παρασκευάζουν  ένα χριστουγεννιάτικο γλυκό που το ονομάζουν Κουνιόλ. Πρόκειται για ένα είδος  τσουρεκιού με στρογγυλές  άκρες, που υποτίθεται ότι συμβολίζει το νεογέννητο Βρέφος, και στη μέση τοποθετούν ένα τσόκαρο από γύψο και ένα άστρο.

Στη Δανία, προσφέρουν σύμβολα που εκφράζουν την ψυχή. Στα παιδιά δίνουν ένα μικρό έλατο μ' ένα πρόσωπο κούκλας κρυμμένο στα κλαδιά του, που συμβολίζει την ψυχή του δένδρου και -κατ' επέκταση- την ψυχή του παιδιού. Όσο για τους μεγάλους προσφέρουν ένα γλύκισμα από σταφιδόψωμο σε σχήμα μικρού γουρουνιού. Επίσης στα σπίτια τοποθετούν ένα αναμμένο κερί στο παράθυρο, ως σύμβολο της φιλοξενίας.

Στη Ρωσία, έχουν τη συνήθεια, τη νύχτα των Χριστουγέννων, να ντύνουν στα άσπρο μια κοπέλα του σπιτιού και να τη βάζουν να παριστάνει την Παναγία.

Στην Ουκρανία, ο Παγωμένος  Πατέρας φθάνει με έλκηθρο, το οποίο σέρνουν μόνο τρεις  τάρανδοι, ενώ τον συνοδεύει και ένα κοριτσάκι, το Κορίτσι-Νιφάδα, που φορά  ένα λαμπερό μπλε κοστούμι με λευκή γούνα και ένα στέμμα που έχει το όχημα μιας νιφάδας χιονιού.

Στην Ιαπωνία, τα Χριστούγεννα δεν αποτελούν επίσημη γιορτή, αφού μόνο το 1% του πληθυσμού της είναι χριστιανοί, αν και έχουν υιοθετηθεί οι δυτικές συνήθειες του χριστουγεννιάτικου δέντρου και της γαλοπούλας. Το δώρα όμως στο παιδιά τα φέρνει η ιαπωνική βερσιόν του Αϊ-Βασίλη, μία θεότητα του ιαπωνικού πάνθεον ονόματι Hoteiosho, που έχει μάτια στο μπροστινό και στο πίσω μέρος του κεφαλιού ώστε να βλέπει και να αναγνωρίζει τα καλά παιδάκια.

Στην Κίνα, όσοι πιστεύουν στο Χριστό στολίζουν χριστουγεννιάτικα δέντρα με πολύχρωμα στολίδια, κυρίως από χαρτί, όπως  λουλούδια, γιρλάντες και φαναράκια. Τα παιδιά κρεμάνε Βαμβακερές κάλτσες περιμένουν τον Λαμ Κουνγκ Κουνγκ, δηλαδή τον «Καλό Γερο-Πατέρα», να τους  φέρεί γλυκά και δώρα.

Στη Χαβάη, αντιστοίχως, ούτε  λόγος για ταράνδους. Εδώ ο Άγιος Βασίλης  είναι ντυμένοι μεν στο κόκκινα, αλλά με Βερμούδα και κοντομάνικο, και έρχεται από τη θάλασσα  με κανό ή με έλκηθρο που το σέρνουν δελφίνια. Οι Χαβανέζοι, αφού φάνε χοιρινό, σούπα νουντλ και σολομό, γλεντούν, τραγουδώντας τις χριστουγεννιάτικες μελωδίες με χαβανέζικο ρυθμό.

Στην Κένυα, τα δυτικά έθιμα έχουν προσαρμοστεί στο κλίμα. Έτσι το χριστουγεννιάτικο γεύμα με τη γαλοπούλα έχει μετατραπεί σε μπάρμπεκιου στον κήπο. Μάλιστα, εδώ στολίζουν τις  εκκλησίες με μπαλόνια, λουλούδια και κορδέλες.

Στην Πολωνία, στις αγροτικές περιοχές, πιστεύουν ότι τα νεαρά κορίτσια που αλέθουν την παραμονή των Χριστουγέννων θα παντρευτούν σύντομα. Ένα άλλο έθιμο θέλει τα ανύπαντρα κορίτσια να κρυφακούν τις συζητήσεις των γειτόνων. Αν στη συζήτηση ακούσουν τη λέξη «πήγαινε», σημαίνει ότι θα παντρευτούν μέσα στον επόμενο χρόνο, αν όμως ακούσουν το ρήμα «κάθισε», μάλλον ο γάμος τους θα αργήσει αρκετά

Στη Φινλανδία, όταν το ρολόι δείξει  δώδεκα το μεσημέρι της παραμονής ξεκινά η λεγόμενη «χριστουγεννιάτικη ειρήνη»». Το Βράδυ, μετά τη χριστουγεννιάτικη λειτουργία, ο κόσμος  τιμά τους νεκρούς του πηγαίνοντας με αναμμένα κεριά στο νεκροταφείο. Εδώ ο Άγιος Βασίλης  μπαίνει στα σπίτια από την πόρτα νωρίς το απόγευμα, ώστε να τον δουν τα παιδιά και να απολογηθούν για τη συμπεριφορά τους.

Στη Σουηδία, την αυγή της 13^ης Δεκεμβρίου, που είναι η  γιορτή της Αγίας Λουκία5, η  «Λουτσία», που συνήθως είναι το μεγαλύτερο κορίτσι του σπιτιού, φορά έναν μακρύ λευκό χιτώνα και ένα στεφάνι από αναμμένα κεριά στα μαλλιά, πηγαίνει από σπίτι σε σπίτι, προσφέροντας ζεστό καφέ και κουλουράκια, και τραγουδώντας κάλαντα. Σε πολλές επαρχίες συνηθίζουν ανήμερα τα Χριστούγεννα να ρίχνουν έξω από τα σπίτια και τα χωράφια τους σιτάρι, για να   γιορτάσουν μαζί τους και τα πουλιά.

Στην Αυστρία, όπως  και στη Γερμανία, η 6η Δεκεμβρίου είναι η ημέρα του Αγίου Νικολάου, όπου ο άγιος μαζί  με τον βοηθό του, Κράμπους, επισκέπτεται το σπίτια. Τα δώρα, όμως, δίδονται την

ημέρα των Χριστουγέννων από το Christkind ,  ήτοι το θείο Βρέφος. Το εορταστικό δείπνο κατά το γερμανικό τυπικό αποτελείται βασικά από ψητή χήνα με γέμιση και γλυκό ψωμί με ξηρούς καρπούς

και φρούτα.

Στην Ιταλία, δεν υπάρχει Αϊ Βασίλης, αλλά η Strega Buffana, η καλή μάγισσα που πετά πάνω από τη χώρα με μια σκούπα και  μοιράζει δώρα στα καλά παιδιά και κάρβουνο στα άτακτα παιδιά. Μια άλλη ιταλική παράδοση είναι να δίνουν ένα σακουλάκι ιερές  φακές  στους φίλους τους, ως σύμβολο των δύσκολων και φτωχών εποχών. Στη Σικελία οι χωρικοί βγάζουν τα μεσάνυχτα των Χριστουγέννων νερό από το πηγάδια και ραντίζουν τα ζώα τους, θεωρώντας ότι είναι αγιασμένο, ενώ στη Σαρδηνία πιστεύουν ότι όποιος γεννηθεί τη νύχτα των Χριστουγέννων, και μάλιστα το μεσάνυχτα, φέρνει την ευλογία του θεού στους δικούς του, αλλά και στο επτά γειτονικά σπίτια.