Σάββατο 3 Δεκεμβρίου 2016

Μπρος και πίσω από τον μπερντέ




Της Λίλας Κάλφα
Αποτέλεσμα εικόνας για καραγκιοζης θεατρο σκιωνΤο θέατρο σκιών αιώνες τώρα ψυχαγωγεί ανθρώπους κάθε ηλικίας. Μικροί και μεγάλοι μαγεύονται από το λευκό πανί, που στολίζουν το σαράι του πασά από  μια και
η καλύβα του Καραγκιόζη από την άλλη. Στην παράγκα, ο φτωχός με τα κόλπα του και στο σαράι ο πασάς με τις «δίκαιες» σκέψεις του. Άραγε, είναι ελληνική ή τουρκική η καταγωγή του Καραγκιόζη; Πάντως κάτι παρόμοιο έχουν να παρουσιάσουν οι λαοί της Ασίας!
Μύθοι και παραδόσεις
Οι σκιές στα παράθυρα
  Οι Κινέζοι, που ανακάλυψαν το χαρτί από πολύ παλιά, έφραζαν με αυτό και τα παράθυρα τους, έτσι, τη νύχτα σχηματίζονταν σκιές από αντικείμενα και  πρόσωπα. Λέγεται, λοιπόν, πως αυτές έδωσαν την ιδέα για το θέατρο σκιών.
Χάρτινες φιγούρες στη θέση των ηθοποιών.
Αποτέλεσμα εικόνας για καραγκιοζης θεατρο σκιωνΣύμφωνα με μία ακόμη παράδοση, επειδή, τα παλιά χρόνια, στην Κίνα δεν επιτρεπόταν στις γυναίκες να πηγαίνουν στο θέατρο, καλούσαν στα σπίτια τους τους θιασάρχες κι εκείνοι έπαιζαν τα έργα, χρησιμοποιώντας χάρτινες φιγούρες στη θέση των ηθοποιών!
Η θλίψη του  Κεν -Λου
Σύμφωνα όμως με μία άλλη παράδοση, το θέατρο σκιών ανακαλύφθηκε με σκοπό να παρηγορήσει τον Κινέζο αυτοκράτορα Κεν-Λου ο οποίος, από τότε που πέθανε η γυναίκα του, είχε μελαγχολήσει!
Οι σύμβουλοι του, μη βρίσκοντας άλλη λύση, σκέφτηκαν να φέρουν στο παλάτι κάποιον, ο οποίος κατάφερε να παρουσιάσει στον αυτοκράτορα τη σκιά της νεκρής γυναίκας του πάνω σ' ένα τεντωμένο σκοινί, στερεωμένο στην πύλη του παλατιού!
Παίζοντας με τους ήχους
Εκτός από την ικανότητα του καραγκιοζοπαίχτη να αλλάζει τη φωνή του και να την χρωματίζει σύμφωνα με την προσωπικότητα κάθε ήρωα, εξίσου σημαντικοί είναι και οι άλλοι ήχοι. Πώς ακούγεται το ποδοβολητό; Και πώς ο ήχος της σφαλιάρας;
Κάτι που εμείς ίσως πετάμε στα σκουπίδια οι καραγκιοζοπαίχτες μπορούν να το αξιοποιήσουν την ώρα της παράστασης.
Χτυπήματα στην πόρτα
Ο βοηθός του καραγκιοζοπαίχτη χτυπάει μία ξύλινη λαβή φιγούρας στην άκρη της ξύλινης λυχναροθήκης παρακολουθώντας την κίνηση της φιγούρας που κρατάει ο μάστορας. Όταν βέβαια χτυπά την πόρτα ο Μπαρμπα-Γιώργος, τότε το χτύπημα γίνεται μ' ένα καδρόνι ή με το πόδι στο πάτωμα. Έτσι, ο κρότος είναι πιο δυνατός.
Το ποδοβολητό
Ο μπερντές βρίσκεται πάνω σε μια υπερυψωμένη ξύλινη εξέδρα και, όταν βγαίνουν τα κολλητήρια, ο καραγκιοζοπαίχτης και οι βοηθοί του χτυπούν τα πόδια τους στο πάτωμα ρυθμικά.
Η σφαλιάρα.
Αποτέλεσμα εικόνας για καραγκιοζης θεατρο σκιωνΑν όχι σε όλες, στις περισσότερες πάντως παραστάσεις, ο Καραγκιόζης δίνει καρπαζιές στον Χατζηαβάτη. Οι παλιοί καραγκιοζοπαίχτες, μάλιστα, έλεγαν ότι ο καλύτερος ήχος σφαλιάρας γίνεται με αληθινή σφαλιάρα από τον καραγκιοζοπαίχτη στο σβέρκο του βοηθού. Αυτό, βέβαια, το έλεγαν για να πειράξουν τους βοηθούς τους... Συνήθως, κόβουν ομοιόμορφα μερικά φύλλα χαρτονιού και τα ντύνουν μ' ένα κομμάτι πανί ή μαλακό πλαστικό. Ο βοηθός τα κρατάει από τη λαβή και τα χτυπά, όποτε χρειαστεί, στο πόδι του ή στην ανοιχτή του παλάμη!
Ο τενεκές
Ο καραγκιοζοπαίχτης βάζει σε έναν τενεκέ λαδιού, βότσαλα, βίδες ή σπασμένα γυαλιά κι ο βοηθός τον αφήνει να κατρακυλήσει πίσω από τον μπερντέ. Ο θόρυβος που δημιουργείται μπορεί να συνοδεύει τον Καραγκιόζη την ώρα που κουτρουβαλάει τις σκάλες του σεραγιού!
Οι κανονιές
Ο βοηθός κρατά μια σανίδα όρθια και, όταν το έργο απαιτεί  κανονιά, την αφήνει από τα χέρια του. Ο θόρυβος που ακούγεται είναι πιο δυνατός από κανονιά!
Η μπουρού
Φυσώντας κατάλληλα στην ανοιχτή πλευρά του όστρακου, ο καραγκιοζοπαίχτης παράγει έναν ήχο που μοιάζει με σάλπισμα. Σε έργα που εμφανίζονται πλοία, η μπουρού είναι απαραίτητη!
Πρωταγωνιστές
Ήρωες του λευκού πανιού είναι οι φιγούρες που παίρνουν ζωή στα χέρια των καραγκιοζοπαιχτών.
Αποτέλεσμα εικόνας για καραγκιοζης θεατρο σκιωνΚαραγκιόζης... Είναι μερικές φορές σκληρός με τα αστεία του, κατά βάθος όμως είναι καλόκαρδος! Είναι πάμφτωχος, αυτό όμως δεν τον εμποδίζει να είναι κεφάτος! Αν και δεν γνωρίζει καλά καμία τέχνη, είναι πρόθυμος να χώσει τη (μεγάλη) μύτη του παντού, ακόμη και σε... επιστημονικές δουλειές! Σκέφτεται πως δεν έχει να χάσει τίποτα αν δοκιμάσει κι όσο για το ξύλο... ε, το έχει πια συνηθίσει!
Αποτέλεσμα εικόνας για καραγκιοζης θεατρο σκιων
Χατζηαβάτης... Ο αχώριστος φίλος του Καραγκιόζη φοράει πάντα τουρκική φορεσιά. Το επάγγελμα του είναι τελάλης, μεσίτης και ταχυδρόμος, που εκτελεί τις παραγγελίες του Μπέη και του Πασά. Ενώ φαίνεται τίμιος και σοβαρός, συχνά παρασύρεται από τον Καραγκιόζη και μαζί (προσπαθούν να) κάνουν διάφορες απατεωνιές...
Σιορ Διονύσιος ή Νιόνιος...
Κατάγεται από τηΖάκυνθο και είναι κατά φαντασία  αριστοκράτης. Είναι όμως αξιοπρεπής, πολιτισμένος, αγαθός και ιδιαίτερα ομιλητικός. Ντυμένος πάντα στην τρίχα, μιλάει με χαρακτηριστική επτανησιακή προφορά.
Αποτέλεσμα εικόνας για καραγκιοζης θεατρο σκιωνΜπάρμπα - Γιώργος... Τύπος αγαθός, ηθικός και δυνατός, καμαρώνει που είναι θείος του Καραγκιόζη, γι' αυτό και του προσφέρει στοργικά την προστασία του. Συγκρούεται μονίμως με τον Βεληγκέκα, το εκτελεστικό όργανο του Πασά.
Σταυράκας... Μιλάει και συμπεριφέρεται μάγκικα, μέχρι να φάει δυο-τρεις καρπαζιές από τον Καραγκιόζη!
Μορφονιός... Είναι νάνος, με πελώριο, άσχημο κεφάλι και μακριά μύτη -γι' αυτό και μιλάει με αυτήν! Περνιέται όμως για ωραίος, είναι πάντα ερωτευμένος και θεωρεί πως είναι πολύ σπουδαίος...
Αποτέλεσμα εικόνας για καραγκιοζης θεατρο σκιωνΤα κολλητήρια... είναι οι γιοι του Καραγκιόζη! Ο Κολλητήρης, ο Κοπρίτης και ο Μιρικόγκος! Ο πρώτος, έχει και τον πιο ενεργό ρόλο. Ποιος δεν ξέρει αυτόν τον πιτσιρίκο, που μιλάει μωρουδίστικα, αλλά είναι εξίσου πονηρός με τον... «πατέλα» του
Αγλαΐα... Αυτή είναι η Καραγκιόζαινα! Η Αγλαΐα εμφανίζεται σπάνια, η φωνή της όμως, ακούγεται πάντα. Όταν ο Καραγκιόζης παντρολογιέται, μόνο η παρουσία του γιου τους, του Κολλητηριού, μαρτυρεί τον πρώτο του γάμο!

Δεν υπάρχουν σχόλια: