ΠΟΛΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΑΡΚΤΙΚΗ ΑΝΤΑΡΚΤΙΚΗ

Η Αρκτική και η Ανταρκτική είναι τα πιο παγωμένα, ανεμοδαρμένα και αφιλόξενα μέρη του πλανήτη μας. Η Αρκτική είναι ένας απέραντος παγωμένος ωκεανός που περιβάλλει το Βόρειο Πόλο, και η Ανταρκτική μια τεράστια έκταση γης που περιβάλλει το Νότιο Πόλο.

Στην καρδιά της Αρκτικής υπάρχει μόνιμα ένα τεράστιο κομμάτι πάγου που επιπλέει στον Αρκτικό ωκεανό. Στην αρκτική περιοχή ανή­κουν η Γροιλανδία (το μεγαλύτερο νησί στον κόσμο) και τα βό­ρεια σύνορα της Βόρειας Αμερικής, της Ασίας και της Ευρώ­πης. Το τμήμα της Αρκτικής που δεν είναι σκεπασμένο από πάγους ονομάζεται τούντρα. Εδώ τα δέντρα δεν αντέχουν το κρύο και τους ισχυρούς ανέμους του χειμώνα, αλλά υπάρχουν βρύα, λειχήνες, αγρωστώδη και χαμηλοί θάμνοι.

Στην Αρκτική ζουν μόνιμα πολλά και παράξενα ζώα, όπως ο θα­λάσσιος ίππος, που ζυγίζει έως και 1.000 κιλά και οι χαυλιόδοντές του φτά­νουν το ένα μέτρο, και η αλκή, το πιο μεγαλόσωμο είδος της οικογέ­νειας των ελαφιών. Η πολική αρκούδα είναι ο μεγαλύτερος και ο πιο δυνατός κυνηγός στην Αρκτική. Είναι ένα μοναχικό ζώο και, παρά τον τεράστιο όγκο της (το αρσενικό έχει βάρος 500-800 κιλά και μπορεί να φτάσει τα τρία μέτρα ύψος), σκαρφαλώνει με ευκολία στα δέντρα και κολυμπά αργά αλλά σταθερά και για πολλές μέρες. Όμως, το πιο διάσημο ζώο της Αρκτικής είναι οι τάρανδοι (καριμπού), αφού αυτοί  σέρνουν το έλκηθρο του ΑΪ-Βασίλη. Εδώ και χιλιάδες χρόνια οι κάτοικοι της Σκανδιναβίας και της Σιβηρίας έχουν εξημερώσει τους ταράνδους.

Οι πρώτοι Ευρωπαίοι που έφτασαν στο Βόρειο Πόλο ήταν ο Ρόμπερτ Πίρι και ο Μάθιου Χένσον το 1909

 ΠΑΓΟΒΟΥΝΑ

Είναι γνωστή η ιστορία του «Τιτανικού», του ξακουστού υπερωκεάνιου που συγκρούστηκε με ένα παγόβουνο και βυθί­στηκε το 1912, στο παρθενικό του ταξίδι από το Σαουθάμπτον της Αγγλίας στη Νέα Υόρκη. Τα παγόβουνα είναι τεράστια κομμάτια πάγου που α­ποκόβονται από τους παγετώνες (δηλ. από τον πάγο που καλύπτει την ξηρά) και επιπλέουν στη θάλασσα. Τα θαλάσσια ρεύματα μπορεί να τα μεταφέρουν πολύ μα­κριά από την «πατρίδα» τους: κάποτε ένα παγόβουνο της Ανταρκτικής έφτασε σε απόσταση 5.500 χλμ. από το Ρίο ντε Ζανέιρο, την πρωτεύουσα της Βραζι­λίας.

Το μεγαλύτερο παγόβουνο που εντοπίστηκε είχε μή­κος 335 χλμ., πλάτος 97 χλμ. και επιφάνεια 31.000 τετρ, χλμ., δηλαδή ήταν 1,5 φορά μεγαλύτερο από την Πελοπόννησο. Τα πλοία κινδυνεύουν από τα παγόβουνα επειδή το μεγαλύτερο μέρος τους βρίσκεται κάτω από το νερό.   

ΑΝΤΑΡΚΤΙΚΗ

Το 1911 ο βρετανός εξερευνητής Ρόμπερτ Σκοτ έκανε το δεύτερο ταξίδι του στην Ανταρκτι­κή. Όταν, ύστερα από πολλές περιπέτειες, ο Σκοτ και η ομάδα του έφτασαν στο Νότιο Πόλο, ανακάλυψαν ότι ο Νορβηγός εξερευνητής Ρόαλντ Άμουνσεν είχε φτάσει εκεί πριν από αυ­τούς! Αν και ήρθε δεύτερος, οι έρευνες του ήταν πολύτιμες.

Η Ανταρκτική είναι μια ήπειρος τεράστια και... πανύψηλη: δύο φορές μεγαλύτερη α­πό την Αυστραλία και τρεις φορές ψηλότερη από κάθε άλλη ήπειρο. Λόγω του μεγά­λου υψόμετρου, το κρύο είναι αβάσταχτο (η μέση θερμοκρασία το χειμώνα είναι -60°€). Στην Ανταρκτική δεν κατοικούν άνθρωποι, αλλά το καλοκαίρι την επισκέπτο­νται πολλά ζώα, όπως πιγκουίνοι, φάλαινες και φώκιες. Στις απόκρημνες ακτές της βρί­σκουν τροφή και ένα ασφαλές περιβάλλον για να αναπαραχθούν. Το πάχος των πάγων που την καλύπτουν φτάνει τα 4 χλμ. και η ηλικία των κατώτερων στρωμάτων τα 200.000 χρόνια.

Το 75% των νερών του πλανήτη  είναι αποθηκευμένα σε παγετώνες. Οι περισσότεροι παγετώνες βρίσκονται στο πογοκάλυμμα της Ανταρκτικής.

ΟΙ  ΛΥΚΟΙ ΤΗΣ ΑΡΚΤΙΚΗΣ

Οι λύκοι της Αρκτικής έχουν εκ­πληκτική όσφρηση και ακοή, αφού «πιάνουν» ήχους ακόμα και από τρία χιλιόμετρα, μακριά. Κάνουν εντυπωσιακά άλματα και μπορούν να τρέχουν και να πατούν σταθερά στα βράχια, στο χιόνι και στις γλιστερές ε­πιφάνειες. Αν ήταν μπασκετμπολίστες, θα έβαζαν τρομερά τρίποντα αφού πη­δούν όχι μόνο προς τα πάνω, αλλά και πλάγια και προς τα πίσω! Είναι εξαιρε­τικοί κυνηγοί και συχνά η γούνα τους είναι λευκή για καμουφλάζ.

Ζουν σε αγέλες, δηλαδή σε μεγάλες οικογένειες με 8 έως 20 μέλη. Οι λύκοι, οι λύκαινες και τα λυκόπουλα της αγέλης είναι πολύ αγαπημένοι μεταξύ τους. ενώ όλοι αναγνωρίζουν ένα λύκο ως αρχηγό.

Οι λύκοι είναι αδικημένοι από την εικό­να του αιμοβόρου ζώου που έχουν κατασκευάσει οι άνθρωποι γι αυτούς. Σκοτώνουν μόνο για να επιζήσουν και το αλλόκοτο ουρλιαχτό τους που παγώνει το αίμα των ανθρώπων, είναι απλό ένας τρόπος για να επικοινω­νούν μεταξύ τους: έτσι προειδοποιούν τους συγγενείς του στην αγέλη για κάποιο κίνδυνο ή … για κάποιο μεζέ.

ΕΛΚΗΘΡΟ  ΚΑΙ  ΚΑΓΙΑΚ

Για τις μετακινήσεις  τους  στον πάγο, οι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν έλκηθρα, που τάρανδοι. α έσερναν σκυλιά ή τπρόνοο*. Οι επιστήμονες που εξερευνούν την Αρκτική χρησιμοποιούν συχνά  το ανεμοέλκηθρο, που έχει ένα μεγάλο και ελαφρό πανί ώστε να εκμεταλλεύονται τη δύναμη του ανέμου. Σε πολλές περιοχές χρησιμοποιούν σήμερα μηχανοκίνητα έλκηθρα. Αυτά στηρίζονται σε σκι, είναι  ευέλικτα και μπορούν να τραβήξουν βαριά φορτία.

Στη θάλασσα οι Ινουίτ χρησιμοποιούσαν καγιάκ, μια βάρκα για ένα άτομο με  ένα άνοιγμα στο πάνω μέρος, απ' όπου έμπαινε ο κυνηγός. Το ουμιάκ ήταν μια  μεγαλύτερη και πιο ανοιχτή βάρκα καλυμμένη με δέρμα, που τη χρησιμοποιούσαν για τις μεταφορές  και το κυνήγι.

ΠΙΓΚΟΥΙΝΟΙ ΤΗΣ ΑΝΤΑΡΚΤΙΚΗΣ

Εκατομμύρια  πιγκουίνοι σχηματίζουν το καλοκαίρι «αποικίες» στην Ανταρκτική για να ζευγαρώσουν και να  γεννήσουν τα αυγά τους

Με τις δυνατές φτερούγες τους, που μοιάζουν με κουπιά, κολυμπούν γρήγορα στο νερό, ενώ τα φτερά που σκεπάζουν το σώμα τους σχηματίζουν ένα αδιάβροχο στρώμα προστασίας.

 Με το χοροπηδητό τους βάδισμα και τη μαύρη τους ράχη  μοιάζουν με ανθρωπάκια που  φορούν φράκο. Δεν είναι, λοιπόν, περίεργο, που ένας σπουδαίος Γάλλος συγγραφέας, ο Ανατόλ Φρανς, έγραψε ένα βιβλίο για μεγάλους με τίτλο Το νησί των πιγκουίνων, όπου τα συμπαθητικά αυτά πουλιά  μιλούν και συμπεριφέρονται σαν άν­θρωποι. Στις αποικίες τους κάνουν  πολύ θόρυβο - σαν άτακτη σχολική  τάξη.

Υπάρχει λόγος, όμως, που οι  πιγκουίνοι  είναι τόσο φωνακλάδες. Η φωνή κάθε που­λιού είναι χαρακτηριστική και έτσι τα πιγκουινάκια αναγνωρίζουν αμέσως τον μπαμπά ή τη μαμά τους

ΤΙ ΦΟΡΟΥΝ ΟΙ ΕΣΚΙΜΩΟΙ

Τα παλιά χρόνια τα Εσκιμωάκια φορούσαν το «πάρκα», ένα βαρύ πανωφόρι από δέρμα  ταράνδου. Η κουκούλα ήταν απαραίτητη, γιατί από το κεφάλι χάνεται  πολλή θερμότητα. Για τον ίδιο λόγο τα γάντια, επίσης δερμάτινα, ήταν ραμμένα στο μανίκι. Για κλωστή, χρησιμοποιούσαν έντερα τάρανδου.

Οι Ινουίτ, οι πρώτοι κάτοικοι της Αρκτικής τούντρας του Βορείου Καναδά, της Αλάσκας και της Γροιλανδίας, φορούσαν ρούχα φτιαγμένα από δέρμα καριμπού  (δηλ. τάρανδου) και μπότες από δέρμα φώκιας. Μερικές φορές στόλιζαν τα ρούχα τους με χάντρες ή  κεντήματα.

 Για να προστατεύονται από τον ήλιο, που αντανακλάται πάνω στο χιόνι, κατασκεύαζαν γυαλιά από δέρμα ή ξύλο, με δύο στενές σχισμές.

ΟΙ ΠΟΛΟΙ ΚΙΝΔΥΝΕΥΟΥΝ

Η Αρκτική και η Ανταρκτική, οι δύο τελευταίες παρθένες εκτάσεις της Γης, απειλούνται από τη ρύπανση του περιβάλλοντος, τις εξορύξεις και άλλες ανθρώπινες δραστηριότητες. Το 1986, όταν σημειώθηκε έκρηξη στο πυρηνικό αντιδραστήρα του Τσερνομπίλ στην Ουκρανία, οι λειχήνες απορρόφησαν ραδιενέργεια και πολλοί τάρανδοι που τις έτρωγαν αρρώστησαν. Αν και σήμερα υπάρχουν διεθνείς συμφωνίες που προστατεύουν τα πλά­σματα των πολικών περιοχών από τους κυνηγούς, πολλά ζώα κιν­δυνεύουν να εξαφανιστούν.

Οι τεράστιοι μεταλλικοί αγωγοί  που μεταφέρουν Πετρέλαιο ή φυ­σικό αέριο από τις αρκτικές περιοχές συχνά διαταράσσουν την ισορροπία των οικοσυστημάτων.

 Πάνω από την Ανταρκτική αραιώνει επικίνδυνα το στρώμα του ό­ζοντος, που απορροφά την  υπεριώδη ακτινοβολία του Ήλιου.  Μια από τις αιτίες για την «τρύπα του όζοντος» είναι  χλωροφθοράνθρακες (CFC), που χρησιμοποιούνται στα αεροζόλ, τα κλιματιστικά και τα ψυγεία.