Παρασκευή 17 Μαρτίου 2017

Πώς πέθαναν οι πρωταγωνιστές της Επανάστασης (α΄μέρος)



ΟΙ ΘΑΝΑΤΟΙ 21 ΑΘΑΝΑΤΩΝ
Σε ποια κατάσταση άφησαν την τελευταία τους πνοή στα μετεπαναστατικά χρόνια ένδοξοι αγωνιστές
Πολλοί αγωνιστές που δυστύχησαν μεταπελευθερωτικά  πεθύμησαν το θάνατο στο πεδίο της μα΄χης. Τουλάχιστον αυτός δεν λογιζόταν ως θάνατος...

Του Τάκη Κατσιμάρδου
Το 1840 ο Κολοκοτρώνης ακολούθησε το λείψανο του Ζαΐμη κλαίγοντας απαρηγόρητα.  Τον πλησίασε κάποιος και για να ακούσει την καρδιά του, όπως παραδίδει ο Τερτσέτης, τον ρώτησε: «Δεν  ενθυμείσθε τις διχόνοιες σας;» «Εσταθήκαμε συχνά εχθροί, αλλά δεν τον εμίσησα ποτέ», αποκρίθηκε. Δείχνοντας έναν άλλο έξοχο αγωνιστή είπε: «Εσταθήκαμε συχνά φίλοι, αλλά δεν το ηγάπησα ποτέ»
Οι «ανώνυμοι» και οι «επώνυμοι»
Ένας διάλογος που θα μπορούσε, στις παραλλαγές του, να ακουστεί και στις 21 περιπτώσεις θανάτου αγωνιστών του 21 που ακολοθούν. Κοινό τους γνώρισμα ότι επήκθαν στα μεταεπαναστατικά χρόνια στη διάρκεια μισού αιώνα. Επιπλέον, στους περισσότερους θα μπορούσε να επαναληφθεί ό,τι και στην κηδεία του Καραΐσκάκη το 1827. Όταν κάποιος αγωνιστής απάγγειλε το ποίημα του Σολωμού για τα Ψαρά «κι έμοιαζε εκείνη η ώρα σαν να εμπιστευόταν η δόξα στο νεκρό ήρωα το στεφάνι που φόραγε όταν περπάταγε στην ολόμαυρη ράχη...»
Σε κάθε όμως περίπτωση έχουν ισχύ οι στίχοι του Γ. Βλαχογιάννη: Κανείς πριν πέσει χάμω νεκρός σωστά το μέτρο του να δείξει δεν μπορεί...
Αυτά για τους «επώνυμους». Για τους ανώνυμους κοινή ήταν η μοίρα των περισσότερων να πεθάνουν παραγκωνισμένοι και φτωχοί.
Το εθνικό παράπονο που έκανε τον Μακρυγιάννη να ... στάζει φαρμάκι.
Θεόδωρος Κολοκοτρώνη Συμφόρηση
Η προσωποποίηση της επανάστασης, ο Γέρος του Μοριά, όταν πέθανε στις 4 Φεβρουαρίου 1843 ήταν 73 χρόνων. Τυπική αιτία θανάτου ήτα η συμφόρηση. Πριν από τρεις μέρες πρόλαβε να δει  τον γιο του Κολίνο να παντρεύεται. Την Πρωτοχρονιά είχε ανέβει στο ψηλότερο σημείο του νεόκτιστου σπιτιού του στην Αθήνα για να αποφύγει τις χαιρετούρες. «Από τα γερατεία και τας ασθένειας  επεθύμει ανάπαυσιν» γράφει ο Τερτσέτης. Εκεί τον βρήκαν κάποιοι κι άρχισε μια ιστορία. Μιλούσε για έναν Πέρση φιλόσοφο που βρέθηκε στην αρχαία Αθήνα. Μάντευε «τα κρύφια και τα άδηλα», αν ο νεκρός πάει στον παράδεισο ή στην κόλαση, από τις αντιδράσεις του κόσμου στα νεκροταφεία….
Με τον αρχιστράτηγο μάλλον θα σιωπούσε αμήχανος. Εκτός και αν επινοούσε την ύπαρξη κάποιου παραδείσου των παραδείσων…
Νικηταράς φτωχός και τυφλός
Ο  τουρκοφάγος Νικηταράς δυο χρόνια πάλευε με το θάνατο άρρωστος και τυφλός. Άφησε τηνης Σεπτεμβρίου 1849 σε ηλικία 68 χρόνων. Πριν φύγει από τη ζωή αναγνωρίστηκαν οι υπηρεσίες του με τον τίτλο του υποστρατήγου και του γερουσιαστή. Το μεγάλο μαράζι του ήταν η μικρότερη κόρη του. Είπαν σαλέψει τα λογικά της, όταν βρισκόταν εκτοπισμένος από τους Βαυαρούς στην Αίγινα. Η πατρίδα του άφησε χρέος από μισθούς και συντάξεις 12.225 δρχ., τις οποίες διεκδικούσε η οικογένειά του που «απέθνησκε της πείνης»…
τελευταία του πνοή στο φτωχικό του ημιυπόγειο στον Πειραιά τα ξημερώματα της 26
Μακρυγιάννης – Προδομένος
Ο στρατηγός Μακρυγιάννης  έσβησε σε ηλικία 67 χρονών στο σπίτι του στην Αθήνα.(27 Απριλίου 1864) το σακατεμένο κορμί του από τις πληγές και τις κακουχίες στον αγώνα σημαδεύτηκε ανεπανόρθωτα από την απομόνωση και τη φυλάκιση του(1851 – 1854). Είχε καταδικαστεί σε θάνατο για «εσχάτη προδοσία». Με τα ταξίδια για ξεκούραση που έκανε μετά στα νησιά πήρε μια μικρή παράταση ζωής. Έπεσε στο κρεβάτι το φθινόπωρο του 1863 και δεν ξανασηκώθηκε, παρά μόνο μια φορά, στους ώμους του λαού της Αθήνας που γιόρταζε την έξωση του Όθωνα.
Αντρέας Μιαούλης – φυματίωση
Αποτέλεσμα εικόνας για μιαουληςΟ ναύαρχος της επανάστασης Ανδρέας Μιαούλης με το πραξικόπημα που επιχείρησε κατά του Καποδίστρια και το «εθνικό έγκλημα» να ανατινάξει τη φρεγάτα «Ελλάς» και την κορβέτα «Ύδρα» (1831) «αμαύρωσε την υπόληψή του». το μετάνιωσε πικρά, έριξε την ηθική αυτουργία στον Μαυροκορδάτο, αλλά ....
Μετά τη δολοφονία του κυβερνήτη, το 1833 τον βρίσκει αρχηγό του γενικού Διευθυντηρίου και γενικό επιθεωρητή του στόλου.
Ένα χρόνο αργότερα αναδείχτηκε σύμβουλος Επικρατείας. Προσβλήθηκε από φυματίωση και μέσα σε μερικούς μήνες πέθανε (11 Ιουνίου 1835 σε ηλικία 68 χρονών) στο σπίτι του στη οδό Αιόλου.
Αντρέας Λόντος – Αυτοκτόνησε
Ο πανίσχυρος κοτζάμπασης Αντρέας Λόντος, ο πιο πλούσιος της περιοχής της Βοστίτσας, αυτοκτόνησε  το 1864 σε ηλικία 62 χρόνων στη  γενέτειρά του.
Είχε πρωτοστατήσει με τους Καλλέργη, Μακρυγιάννη και άλλους γνωστούς αγωνιστές στην επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου 1843, αναδείχτηκε υπουργός, αλλά γρήγορα παραγκωνίσθηκε.
Αποσύρθηκε στο σπίτι του σε τέτοια οικονομική κατάσταση που δεν μπορούσε να προσφέρει ούτε καφέ στους επισκέπτες του, κατά την παράδοση του προσθέτει: «Μη δυνάμενος να ανεχθή την ένδεια, ήτις συν τω γήρατι τον εξηρέθιζε» έβαλε τέρμα στη ζωή του.
Αποτέλεσμα εικόνας για κωλεττηςΙωάννης Κωλέττης Κηδεία με τιμές
Ο ευφυής γιατρός του Αλή Πασά των Ιωαννίνων Κωλέττης πέθανε όντας πρωθυπουργός του Όθωνα, στις 6 Αυγούστου 1844. Η διάγνωση που έγινε ήταν ότι ο θάνατος οφείλεται σε νεφρίτιδα. Στάζει φαρμάκι ο Μακρυγιάννης: « Αρρωστάγει και του βαστιέται το κάτουρο και φώναζε σαν σκυλί και εις πεθαμό του γκάριζε...»
Ήταν ο πρώτος αγωνιστής για τον οποίο κηρύχτηκε πενθήμερο επίσημο πένθος. Όταν έγινε γνωστή η αρρώστια του ο Γάλλος υπουργός και ιστορικός Γκιζό πλέκοντας το εγκώμιο του έγραφε: «Η Ελλάς ανέστη εκ νεκρών δια τινών αρχαίων και νέων ονομάτων. Είναι ανάγκη όπως μη απέλθη ο Κωλέττης τοσούτον ταχέως, ίνα ενωθή προς τη φάλαγγα των ανδρών του Πλουτάρχου». Ήταν 74 χρόνων.
Κίτσος Τζαβέλλας –Κατάθλιψη
Αποτέλεσμα εικόνας για τζαβελλας κιτσοςΟ ανυπότακτος Κίτσος Τζαβέλλας, πρωταγωνιστής της σουλιώτικης φάρας, ησύχασε μετά την ενηλικίωση του Όθωνα. Η αυλή τον εμπιστεύτηκε και είδε στο πρόσωπό του τη σύνδεσή της με τους αγωνιστές.
Αν και γνώριζε να βάζει μόνο την υπογραφή του έγινε υπουργός, ακόμα και πρωθυπουργός για ένα επτάμηνο (1847). Το 1854 έσπευσε να βοηθήσει τους ξεσηκωμένους Ηπειρώτες και Θεσσαλούς, είδε την «μεγάλη ιδέα» του να διαψεύδεται από τη στάση των μεγάλων δυνάμεων, γύρισε στο Μεσολόγγι, όπου «και ησθένησεν εκ της θλίψεως και απέθανεν την 9ην Μαρτίου 1855 άγων το 55ο  έτος της ηλικίας του».
Αποτέλεσμα εικόνας για ζαιμηςΑντρέας Ζαΐμης – Μελαγχολία
Ο γλυκύς Αντρέας Ζαΐμης, ο επιφανέστερος της ιστορικής οικογένειας των Καλαβρυτινών, αναδείχθηκε μετεπαναστατικά και σε μεγάλη πολιτική φυσιογνωμία. Ο συνεπής εθνικός αγωνιστής της αχαϊκής τριανδρίας (μαζί με τους Π.Π. Γερμανό και Α. Λόντο – ο πρώτος πέθανε διαρκούντος του αγώνα το 1826 από τύφο στο Ναύπλιο) κινήθηκε πάντα στο πλαίσιο της μετριοπάθειας.
Όσο ζούσε λέγανε ότι δεν έχει εχθρούς, αλλά αντιπάλους. Όταν πέθανε στην Αθήνα το 1849 σε ηλικία 49 χρόνων ούτε αντίπαλοι βρέθηκαν. Ο Μακρυγιάννης αποδίδει το θάνατό του από το «κασαβέτι» όταν τον γέλασαν οι Τούρκοι σε μια εμπορική συμφωνία μεταξύ των δυο χωρών.
Αυτή ήταν η χειρότερη «από εκείνες όπου είχαμεν πριν σηκώσει ντουφέκι»
Το άδοξο τέλος των φιλικών
Αποτέλεσμα εικόνας για φιλικη εταιρεια ορκοςΟ νους και η ψυχή στην ίδρυση της Φιλικής Εταιρείας, ο Νικόλαος Σκουφάς, δεν πρόλαβε να δει την έκρηξη της επανάστασης. Πέθανε, μετά από δυο καρδιακές προσβολές, το 1819. Ο δεύτερος ο Αθανάσιος Τσακάλωφ, ήταν ο μόνος από τους τρεις που ... ξεχάστηκε στη μετεπαναστατική Ελλάδα (πληρεξούσιος στο Άργος και μετά τον τοποθέτησαν στη λογιστική υπηρεσία του στρατού)
Ζώντας τις πολιτικές διαμάχες στο Ναύπλιο θα φύγει πικραμένος και θα επιστρέψει στη Ρωσία, όπου πέθανε το 1851 (ήταν 63 χρόνων).  Έναν χρόνο μετά στην Αθήνα θα βρει άδοξο τέλος ο τρίτος ιδρυτής, ο Εμμανουήλ Ξάνθος. Ζούσε στην Αθήνα πια με μια τιμητική σύνταξη που δεν επαρκούσε ούτε για τον επιούσιο άρτο (τα τελευταία χρόνια επιβίωνε χάρη σε «φιλεύσπλαχνους» πολίτες). Στις 26 Νοεμβρίου από το θεωρείο της Βουλής ο 80χρονος φιλικός παρακολουθούσε τη συνεδρίαση. Ο πρόεδρος, λόγω της οξύτητας που προκλήθηκε στη αίθουσα πρόσταξε να εκκενωθεί. Στην αναταραχή που επικράτησε με τους ακροατές  να τρέχουν προς τη σκάλα, ο Ξάνθος έπεσε από την κορυφή της στις πλάκες της Βουλής. Ξεψύχησε δέκα ώρες μετά στο νοσοκομείο.
Ο Παναγιώτης Σέκερης, που διαδέχτηκε στην ηγεσία τον Σκουφά μετά την έκρηξη της επανάστασης κατέφυγε από την Κωνσταντινούπολη στην Οδησσό, απ’ όπου επέστρεψε στην Ελλάδα το 1830. Αυτός ο χρηματοδότης της Φιλικής, θερμοπαρακάλεσε για δουλειά και τελικά διορίστηκε τελώνης! Πέθανε 52 χρόνων στο Ναύπλιο»καθύγρα εργαζόμενος δια τον άρτο των τέκνων του...»

Δεν υπάρχουν σχόλια: