Πώς πέθαναν οι πρωταγωνιστές της Επανάστασης (β΄μέρος)

Νικόλαος Κριεζώτης αυτοεξόριστος

Ο ήρωας της Εύβοιας Νικόλαος Κριεζώτης δεν είχε την τύχη να βρει τον ηρωικό θάνατο του Ηλία Μαυρομιχάλη, όπως τον είδε μπροστά στα μάτια του το 1822 στα Στύρα (κλείστηκε σε ένα μύλο και με άλλους επτά
Μανιάτες πολεμούσαν ένα ολόκληρο ασκέρι). Γερουσιαστής ων, πήρε μέρος στις αντιοθωνικές εξεγέρσεις του 1847. Σε μία από αυτές ( κοντά στη Χαλκίδα) έχασε το αριστερό χέρι από μπάλα κανονιού που ρίχτηκε από την κορβέτα «Αμαλία» (λένε ότι το ‘κοψε μόνος του για να μην πάθει γάγγραινα). Καταδιωγμένος αναγκάστηκε να καταφύγει στη Μικρά Ασία . εκεί πέθανε αυτοεξόριστος ( σε ηλικία 68 χρόνων το 1853 στη Σμύρνη)

Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος – Το μαύρο πρόβατο

Ο χαρισματικός Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, «το μαύρο πρόβατο του ‘21», όπως χαρακτηρίστηκε, ανήκει στην κατηγορία εκείνων των πολιτικών αγωνιστών που την οθωμανική εποχή είχαν διπλή μεταχείριση.

Όταν βόλευε τους Βαυαρούς τους χρησιμοποιούσαν σε ανώτερα αξιώματα. Σε ανάποδους καιρούς, απαλλάσσονταν απ’ αυτούς δια της αποστολής σε πρεσβείες (Κωλέττης, Τρικούπης, Μεταξάς, κλπ.) Πάντως το 1860, αν πιστέψουμε την εφημερίδα «Ανεξαρτησία» είναι πάμφτωχος, δεν έχει πόρους «ει μη την αθλίαν σύνταξιν». Ο θάνατος τον βρίσκει στο κτήμα του στην Αίγινα το 1865( γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1791), αλλά και πληρεξούσια στη Β΄ Εθνική Συνέλευση του 1862, όπου προεδρεύει στην κρίσιμη συνταγματική επιτροπή.

Κωνσταντίνος Κανάρης – Χωριάτης πρωθυπουργός

Ο μπουρλοτιέρης Κωνσταντίνος Κανάρης γεννήθηκε σκλάβος και άσημος. Πέθανε ελεύθερος και πρωθυπουργός. Πρωθυπουργοί πέρασαν πολλοί, Κανάρηδες όμως λίγοι.

Έτσι επισφραγίζει την περιγραφή του θανάτου και της πάνδημης κηδείας του ιστορικός Δ. Φωτιάδης. Τα χαράματα στις 2 Σεπτεμβρίου του 1877 μπήκε ο χάροντας στο πρωθυπουργικό χωριατόσπιτο και κάθισε δίπλα στο κρεβάτι του Κωνσταντή.

Πρώτα παρέλυσε το δεξί μέρος του κορμιού, από το πρόσωπο και κάτω, τον χτύπησε ημιπληγία. Πάλεψε έως τα μεσάνυχτα. Η ψυχή έφυγε από ένα κορμί που είχαν χαράξει 84 χρόνια ζωής.

Λάζαρος Κουντουριώτης Αρνήθηκε αξιώματα

Ο «πρόκριτος των προκρίτων» Λάζαρος Κουντουριώτης έζησε 83 χρόνια. Ο πλουσιότερος άνθρωπος της επανάστασης με το «κοσμοπολίτικο κεφάλαιο» (επισήμως διέθεσε στον αγώνα 1,9 εκατομμύρια δραχμές «κλάσματα της οικογενειακής περιουσίας») ουδέποτε μετακινήθηκε από το νησί του. Στην Ύδρα μετέβαινε όποιος ήθελε να δει τον «ετερόφθαλμο, όστις ακάλυπτε πάντοτε τον δεξιόν οφθαλμόν δι’ επιδέσμου». Από τον Καποδίστρια έως τον Όθωνα. Το μόνο δημόσιο αξίωμα που «καταδέχτηκε» ήταν ο τίτλος του γερουσιαστή και δεν αναμείχθηκε ποτέ φανερά στην πολιτική. Με τον θάνατό του στις 6 Ιουνίου 1852 διατάχθηκε πενθήμερο πένθος σε όλη τη χώρα.

Κανέλλος Δεληγιάννης – Χωρίς περιουσία

Ο σκληροτράχηλος κοτζάμπασης της Γορτυνίας Κανέλλος Δεληγιάννης πέθανε στην Αθήνα από γηρατειά (1862)

Αν και συνταξιοδοτήθηκε με τον τίτλο του αντιστράτηγου και πέρασε από ανώτερα πολιτικά αξιώματα δεν άφησε περιουσία, όπως διαβεβαίωναν οι απόγονοί του.

Τα ‘χασε όλα στον αγώνα. Σε ηλικία 74 χρόνων είχε το σθένος να καθίσει και να συγγράψει τρίτομα απομνημονεύματα, τα οποία δόθηκαν στη δημοσιότητα μόλις το 1957.

Σε αυτά επιτίθεται με πάθος στους αντιπάλους του και εξαπολύει λίβελους κατά των κλεφτών, υμνώντας εκείνους που κατέληγαν τότε στο συμπέρασμα ότι «οι Έλληνες μπορεί να κέρδισαν τελικά τον πόλεμο, αλλά οι Μοραΐτες άρχοντες έχασαν την πατρίδα τους...»

Δημήτρης Πλαπούτας – Δικαιωμένος

Ο Δημήτρης Πλαπούτας, μια από τις αγνότερες μορφές, πέθανε ήσυχος το 1864βυπέργηρος για την εποχή (78 χρόνων). Είχε τον τίτλο του επίτιμου υπασπιστή του του βασιλιά και μέχρι το 1862 γερουσιαστή της Γορτυνίας. Όλα τα είχε δει στη ζωή του. ήταν στην επιτροπή που συνόδευσε τον Όθωνα στην Ελλάδα, το κεντρικό πρόσωπο στην περίφημη δίκη του Κολοκοτρώνη. Καταδικάστηκε σε θάνατο (υποτίθεται συνωμοτούσε για την ανάκληση της αντιβασιλείας), αποφυλακίστηκε και αποκαταστάθηκε με την ενηλικίωση του μονάρχη.

Μαντώ Μαυρογένους – Τύφος

Η «ωραία Ελληνίδα» το 1840 ήρθε στην Αθήνα, διαμαρτυρόμενη για τη μη αναγνώριση των θυσιών της (είχε προσφέρει όλη την περιουσία). Προσβλήθηκε από τύφο, που είχε εξαπλωθεί τότε. Επιστρέφοντας στη Μύκονο εκδηλώθηκε τυφώδης πυρετός και αναγκάστηκε να μείνει στην Πάρο. Ένα πρωινό του Ιουλίου σε ηλικία 44 ετών αποχαιρέτησε τη ζωή. Ζήτησε μόνο να τη θάψουν μεγαλόπρεπα. Πράγμα που έγινε. Μόνο που ο τάφος της δεν βρέθηκε ποτέ.

Η σπάνια ασθένεια των Υψηλάντηδων

Η ιστορία των Υψηλάντηδων και η προσφορά τους στην επανάσταση είναι πασίγνωστη. Ογκώδης η βιβλιογραφία ειδικά για τον Αλέξανδρο, αλλά και τον Δημήτριο. Αυτό που δεν είναι τόσο γνωστό, είναι η αιτία του θανάτου τους. Υποτίθεται ότι ο πρώτος πέθανε στη Βιέννη από άσθμα το 1828 αμέσως μετά την απελευθέρωσή του από τα’ αυστριακά κάτεργα. Έγινε μάλιστα και νεκροψία τότε, η οποία δεν απέδωσε κάποιο στοιχείο. Ο άλλος στο Ναύπλιο το 1832 από στηθικό νόσημα ή κάτι παρόμοιο.

Νέοι και οι δύο. Τριανταεξάρχονος ο ένας, ούτε σαράντα ο άλλος. Ο τρίτος αδερφός ο ιερολοχίτης, πέθανε επίσης σε ηλικία 37 χρόνων. Από τα εφτά συνολικά αδέρφια (εκτός από το Γρηγόρη, τον μικρότερο, που έφυγε πλήρης ημερών) κανένας δεν άφησε απογόνους.

Τα τελευταία χρόνια ύστερα από ιατρικές παρατηρήσεις που έγιναν σε μια απόγονο των Υψηλάντηδων, θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι και τα τρία αδέρφια έπασχαν από μια σπάνια κληρονομική ασθένεια. Πρόκειται για τη μυοτονική δυστροφία. Σύμφωνα με τη συμπτωματολογία, που είναι πια γνωστή σήμερα, εκδηλώνεται σε ηλικία 23 – 30χρόνων και οδηγεί στον θάνατο από αναπνευστικές λοιμώξεις στην ηλικία των 40 χρόνων συνήθως (τα έξι από τα εφτά αδέρφια έπασχαν από αυτή την αρρώστια των μυών και των ενδοκρινών αδένων).

Στο περιθώριο της ιστορίας να σημειώσουμε ότι η διαπίστωση αυτή εξηγεί (τον ανεξήγητο έως τώρα) χωρισμό του Δημήτριου με την Μαντώ Μαυρογένους για τον οποίο τόσα έχουν γραφτεί.