Πρόσκληση σε δείπνο στα χρόνια του Χριστού

Στην Καινή Διαθήκη υπάρχουν πολλά στοιχεία για την τροφή, το ποτό, το μαγείρεμα και τα γεύματα στην Παλαιστίνη την εποχή που έζησε ο Χριστός. Σε γενικές γραμμές, οι Ιουδαίοι τρέφονταν με λιτό τρόπο, όπως γίνεται και σήμερα ακόμα με όλους τους λαούς της Ανατολής. Αν σας αρέσει να τρώτε μόνο μπιφτέκια και κοτόπουλο ή να τρέφεστε μόνο με σοκολάτες, κρουασάν και πίτσες, χάσατε. Γιατί σήμερα, θέλετε δε θέλετε, θα ταξιδέψετε μέχρι την Παλαιστίνη, στα χρόνια του Χριστού. Εκεί θα σας φιλοξενήσουν και θα σας τρατάρουν από τα φαγητά τους. Μην ξεχνάτε ούτε στιγμή δεν πρέπει να είστε ακατάδεκτοι!

Καλώς ήρθατε!

Όπως γίνεται σε όλους τους λαούς και σε όλες τις εποχές, οι φιλικές συγκεντρώσεις γύρω από το τραπέζι είναι κι εδώ συνηθισμένες. Σε μια τέτοια φιλική συνάντηση είστε καλεσμένοι. Επειδή δεν ξέρουμε αν το σπίτι θα είναι φτωχικό ή πλούσιο, θα παρουσιάσουμε ένα πιθανό μενού και για τις δυο περιπτώσεις.

Πριν καθίσετε στο τραπέζι θα σας πλύνουν τα πόδια – θα έχετε κάνει εξάλλου πολύ δρόμο. Εσείς θα πλύνετε τα χέρια σας ή μάλλον το δεξί, με το οποίο θα φάτε. Αν είστε σε φτωχικό σπίτι, μην περιμένετε κουτάλια, πιρούνια και πορσελάνες. Μια μεταλλική γαβάθα ή πίτες  από ξερό ψωμί θα είναι τα μοναδικά σας σκεύη. Όσο για πετσέτες, σε κάθε περίπτωση θα τις κουβαλήσετε εσείς, αν τις θεωρείτε απαραίτητες.

Κυρίως γεύμα

Ψωμί θα υπάρχει οπωσδήποτε, αφού στα εβραϊκά «τρώω ψωμί» σημαίνει «γευματίζω»!  Είναι τόσο βασικό στη διατροφή τους, πουτου φέρονται με σεβασμό: απαγορεύεται να βάζουν ωμό κρέας πάνω  του ή α πετάνε τα ψίχουλα. Πρέπει να τα μαζεύουν «όταν έχουν μέγεθος ελιάς και πάνω». Επίσης δεν το κόβουν με μαχαίρι αλλά με το χέρι. Θα είναι κριθαρένιο αν είστε σε φτωχικό και σταρένιο σε πλουσιόσπιτο. Θα έχει κυκλικό σχήμα, κι έτσι θα λένε μια «κουλούρα ψωμί». Θα σας προσφέρουν όμως και άλλες λιχουδιές από δημητριακά μαγειρεμένα με διάφορους τρόπους. Θα έχετε επίσης να επιλέξετε ανάμεσα σε κουκιά, φακές, αλλά και ψάρι. Ευτυχώς η λίμνη Γεννησαρέτ τους προσφέρει άφθονο ψάρι. Θα τα συνοδέψετε με αγγούρια και κρεμμύδια – και τα δυο τους αρέσουν πολύ- αλλά και με αντίδια, μαρούλια, βολβούς και ρίζες. Θα είναι όλα μαγειρεμένα με ελαιόλαδο, γιατί τα λιόδεντρα αφθονούν στην Παλαιστίνη και δίνουν λάδι με δυνατό άρωμα. Θα δοκιμάσετε και τις ελιές τους, που τις διατηρούν σε λάδι ή αλάτι. Το λάδι, που το χρησιμοποιούν και στη φαρμακευτική και την ιατρική, στην Αγία Γραφή παρουσιάζεται συχνά ως σύμβολο δύναμης και υγείας. Κρεατάκι δεν έχει; Το κρέας είναι κυρίως τροφή για πλούσιους. Οι φτωχοί σφάζουν κάποιο ζώο μόνο στις γιορτές. Αλλά καθώς έχουν καλεσμένους, που έχουν έρθει από τόσο μακριά, θα φροντίσει και γι’ αυτό. Μπορεί βέβαια να μην είναι «μόσχος σιτευτός», αλλά κατσικάκι ή αρνάκι. Αν τρώτε με άρχοντες και βασιλιάδες, μπορεί να δοκιμάσετε επίσης ελάφι, ζαρκάδι, ορτύκια, πέρδικες, ακόμα και παγόνι!

Να ξέρετε, τέλος, ότι το φαγητό σας θα είναι αρωματισμένο με πολλά μπαχαρικά και καρυκεύματα (μουστάρδα, κάπαρη, κύμινο, κόλιαντρο, δυόσμο, άνηθο κλπ). Δεν είναι σίγουρο ότι θα έχει πιπέρι, γιατί είναι σπάνιο και ακριβό. Όπως και η κανέλα.

Φρούτα και επιδόρπιο

Για φρούτο θα έχετε να επιλέξετε ανάμεσα σε πεπόνια, σύκα , σταφύλια, ρόδια και μούρα. Αν σας αρέσουν οι χουρμάδες, ρωτήστε αν είναι από την Ιεριχώ, είναι οι καλύτεροι! Τα γλυκίσματα είναι από άνθος αλευριού καλοζυμωμένο με λάδι και αρωματισμένο με δυόσμο, κύμινο, κανέλα και ... ακρίδες. Αν σας χαλάει το τελευταίο, θα βρείτε και τηγανίτες με αλεύρι και μέλι (το άγριο μέλι ήταν το αγαπημένο γλύκισμα των παιδιών). Επίσης γλυκά που μοιάζουν με λουκούμια. Αν πιστεύετε ότι αυτά δεν είναι αρκετά και ότι προβλέπεται αργότερα να σας πιάσει λιγούρα, ζητήστε να σας φιλέψουν για το δρόμο αμύγδαλα, καρύδια και φιστίκια.

Μια ακρίδα για την όρεξη;

Ένα συνηθισμένο φτωχικό γεύμα αποτελείται από κριθαρένιο ψωμί, ελιές, φρούτα και τραγανιστές αλατισμένες ακρίδες. Τις ακρίδες τις τρώνε είτε ψημένες για λίγο σε αλατισμένο νερό είτε τους βγάζουν τα κεφάλια και τα πόδια και τις ξεραίνουν στον ήλιο. Μετά τις διατηρούν μέσα σε μέλι ή ξύδι ή τις αλέθουν και φτιάχνουν αλεύρι. Αυτό το ανακατεύουν με αλεύρι από σιτάρι και το χρησιμοποιούν για ναφτιάξουν πίτες. Δε χάνετε τίποτα να δοκιμάσετε!

Οδηγίες για καλοφαγάδες

Διαβάζουμε στο βιβλίο της Αγίας Γραφής Σοφία Σειράχ: «Ένας χαρούμενος άνθρωπος διαλέγει με φροντίδα την τροφή του και την απολαμβάνει». Διαλέγει; Όχι πάντα. Η θρησκεία των Ιουδαίων επεμβαίνει σε όλες τις πράξεις της καθημερινής ζωής τους και θα ήταν περίεργο αν δεν ίσχυε το ίδιο και με το φαγητό. Έτσι, οι Ιουδαίοι είναι προσεχτικοί στο τι τρώνε και πώς. Σίγουρα, λοιπόν, δεν πρόκειται να φάτε χοιρινό, γιατί το θεωρούν ακάθαρτο. Επίσης, δε θα φάτε λαγό, κρέας ζώου που έχουν σκοτώσει στο κυνήγι και δε μάτωσε, καθώς και αρνάκι που δεν έχει απογαλακτίσει ακόμα. Επίσης, πρέπει να είστε ενήμεροι για τους κανόνες καλής συμπεριφοράς γύρω από το τραπέζι. Ο οικοδεσπότης θα σας σερβίρει ο ίδιος με τη σειρά και εσείς οφείλετε να δοκιμάσετε ό,τι σας προσφέρει. Στο ίδιο βιβλίο της Αγίας Γραφής, αναφέρεται: «Το χέρι μην απλώνεις σε κάτι που ένας άλλος το κοιτά και μη στριμώχνεσαι μ’ αυτόν στο ίδιο πιάτο... Να τρως, σαν άνθρωπος ευγενικός ό,τι βάζουν μπροστά σου και λαίμαργα μη μασάς.... Αν σε πολλούς ανάμεσα κάθισες στο τραπέζι, πριν απ’ τους άλλους μην απλώσεις το χέρι σου. Πόσο το λίγο είναι αρκετό για κείνον που έχει αγωγή».

Κρασί

Το κρασί είναι το κατεξοχήν ποτό. Η Παλαιστίνη είναι υπερήφανη για το κρασί της και όλοι οι Ιουδαίοι ξέρουν ότι ο ίδιος ο Θεός είχε αποκαλύψει τον τρόπο παρασκευής του στο Νώε. Η άμπελος εξάλλου είναι εθνικό και θρησκευτικό σύμβολο. Θα δοκιμάσετε σίγουρα κόκκινο κρασί – το άσπρο δεν αναφέρεται στη Βίβλο. Όπως καταλαβαίνετε , το κρασί αρέσει ιδιαίτερα στους Ιουδαίους (να φανταστείτε στα αραμαϊκά, στη γλώσσα του λαού, ο γάμος λέγεται μιστιθά, δηλαδή πιοτί). Έτσι οι προειδοποιήσεις στη Βίβλο είναι πολλές και σαφείς: το κρασί είναι θαυμάσιο για τον άνθρωπο που το πίνει με μέτρο!

ΕΡΕΥΝΗΤΕΣ