ΠΡΩΤΗ ΚΙΝΗΤΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ

Η ΠΡΩΤΗ ΚΙΝΗΤΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ

της Έλλης  Δρούλια - Μητράκου (από το περιοδικό «Συνεργασία»

Ολόκληρο το παλάτι ήταν ανάστατο. Στα δωμάτια, στα μαγειρεία, στους κήπους, στους στάβλους άνθρωποι πηγαινοέρχονταν αδιά­κοπα, εκτελώντας διαταγές και μεταφέροντας α­ντικείμενα. Πού και πού ακούγονταν φωνές να υ­ψώνουν τους τόνους. Βιαστικά βήματα αντηχού­σαν στους διαδρόμους. Ένα πολύχρωμο μελίσσι α­πό άνδρες και γυναίκες ήταν απόλυτα απορροφημέ­νοι με τις ετοιμασίες.

Ο μεγάλος βεζίρης της Περσίας, Αμπντούλ Κασέμ Ισμα­ήλ, θα ξεκινούσα για το ταξίδι του. Ένα ταξίδι που έκανε. σχεδόν κάθε χρόνο, για να επιθεωρήσει το μεγάλο βασί­λειο, για να βεβαιωθεί ότι οι άνθρωποι του λαού ήταν ικα­νοποιημένοι και ότι οι τοπικοί άρχοντες δεν ετοίμαζαν μυστικές εξεγέρσεις. Θα φρόντιζε να μαζευτούν οι φόροι, να μεταδώσει τα μηνύματα του χαλίφη, και να εδραιώσει τη δύναμη του σε όλη τη χώρα. Είχε ακόμα σκοπό να συλλέξει διάφορα πράγματα για τις ιδιωτικές του συλλογές, από ταπεινά δείγματα φυτών μέχρι πολύτι­μες πέτρες, από φανταχτερά υφάσματα μέχρι κάθε είδους βιβλία

Οι ετοιμασίες κρατούσαν πάνω από μήνα. Οι μάγειροι και τα παραπαίδια της κουζίνας έκαναν τις κατάλληλες προμήθειες και διάλεγαν τα σκευή που θα έπαιρναν μαζί τους. Κλουβιά με κότες για φρέσκα αυγά στοιβάζονταν σε μια μεριά. Διαλέγονταν κατσίκες για φρέσκο γάλα και κρέας. Ειδικά κάρα μετατρέπονταν σε αποθήκες τροφίμων και ποτών και σε κινητά εστιατόρια, που θα μαγείρευαν για το βεζίρη, για τα μέλη της οικογένειας του και για τους συμβούλους του. Σε άλλες άμαξες φόρτωναν τα απαραίτητα χαλιά και σκηνές για διανυκτέρευση στην ύπαιθρο. Αν και συχνά οι τοπικοί άρχοντες προθυμοποιούνταν να φιλοξενήσουν το βεζίρη, εκείνος επέλεγε πολύ προσεχτικά ποιον θα τιμούσε με την παρουσία του, και δεν ήταν λίγες οι φορές που προτιμούσε την κατασκήνωση στις εξοχές.

Ιδιαίτερη όμως αναταραχή επικρατούσε στους α­χανείς στάβλους του Αμπντούλ Κασέμ Ισμαήλ. Ε­κτός από τα περίφημα περσικά άτια που καβαλί­κευε η φρουρά, που θα προστάτευε το καραβάνι από τυχόν επιθέσεις ληστών ή άλλων εχθρών, και εκτός από τα ζώα που ήταν ζεμένα στις άμαξες, ξεχωριστή φροντίδα δινόταν στο καραβάνι των τετρακοσίων καμηλών του βεζίρη.

Τι σπουδαίο είχαν αυτές οι τετρακόσιες καμήλες; Θα μπορούσε να αναρωτηθεί κανείς. Η αλήθεια εί­ναι δε μετέφεραν συνηθισμένα πράγματα αυτές οι συγκεκριμένες καμήλες. Ο μεγάλος βεζίρης της Περσίας είχε με τα χρόνια φτιάξει μια πολύ πλού­σια βιβλιοθήκη. Περιείχε 117.000 τόμους βιβλίων που δεν ήθελε να τα αποχωριστεί ούτε για το μι­κρότερο χρονικό διάστημα. Έτσι, λοιπόν, κάθε φο­ρά που ταξίδευε, έπαιρνε μαζί του και όλα τα α­γαπημένα του βιβλία. Για τη μεταφορά των βιβλί­ων χρησιμοποιούσε αυτές τις τετρακόσιες καμή­λες, τις οποίες περιποιόταν παραπάνω από κάθε άλλο ζωντανό του στάβλου του. Φρόντιζε να είναι πάντα χορτάτες και ξεδιψασμένες. Το τρίχωμα τους έλαμπε από καθαριότητα και έντομο δε τολ­μούσε  να  τις πλησιάσει. Φορούσαν τις πιο φανταχτερές    χάντρες   και  χαϊμαλιά. Τα χάμουρα τους ήταν λεπτοδουλεμένα και τα κιλίμια στις πλάτες τους ήταν μαλακά και α­ρωματισμένα. Όποιος κακομεταχειριζόταν μία από αυτές τις καμήλες, τιμωριόταν σκληρότατα και ανα­γκαζόταν να εγκαταλείψει το παλάτι. Αν πάλι κά­ποια τους αρρώσταινε, ο βεζίρης φρόντιζε να έρ­θει ο καλύτερος γιατρός να την κοιτάξει και να την κάνει καλά. Πριν γεράσει κάποια παρά πολύ, μια νεότερη εκπαιδεύονταν, ώστε να πάρει τη θέση της. Οι εκπαιδευτές είχαν ατέλειωτη υπομονή και απέφευγαν να τις χτυπούν. Αντίθετα, τις καλόπια­ναν με καλούδια και χαϊδέματα.

Ο Αμπντούλ Κασέμ Ισμαήλ τις ήξερε μια προς μια, και αυτές αναγνώριζαν τον τόνο της φωνής του και χαίρονταν με το πλησίασμα του. Αναζητούσαν το άγγιγμα του, γιατί ήξεραν καλά ότι έ­κρυβε μια λιχουδιά, που τους έβαζε στο στόμα, κα­θώς τις χάιδευε με το χέρι του. Το όνομα της κά­θε καμήλας είχε σχέση με τα βιβλία που κουβα­λούσε στη ράχη της, γιατί τα βιβλία δεν ήταν βαλ­μένα όπως όπως πάνω στις καμήλες. Όχι! Ήταν κατά απόλυτη αλφαβητική τάξη. Και δεν ήταν μό­νο αυτό, που έκανε τις καμήλες να ξεχωρίζουν. Το καραβάνι-βιβλιοθήκη είχε εκπαιδευτεί να περπα­τάει κατά αλφαβητική σειρά. Για παράδειγμα, η κα­μήλα που μετέφερε βιβλία που άρχιζαν από το γράμμα "βήτα", ποτέ δεν περνούσε τις καμήλεες που βρίσκονταν μπροστά της και κουβαλούσαν το γράμμα "άλφα". Με αυτόν τον τρόπο, ο βεζίρης μπορούσε να εντοπίσει εύκολα το βιβλίο που ανα­ζητούσε, καθώς ταξίδευε.

Η πρώτη καμήλα, στο κεφάλι του καραβανιού, έ­φερε τα βιβλία που άρχιζαν από το γράμμα άλεφ, δηλαδή το άλφα. Αλεφ, στη χαμένη σημιτική γλώσ­σα των Χαναναίων σήμαινε βόδι .Σήμερα, άλεφ ονομάζεται το πρώτο γράμμα της αραβικής αλφα­βήτου, χωρίς όμως να σημαίνει τίποτ' άλλο πα­ρά μόνο το γράμμα άλφα.

Ο μεγάλος βεζίρης της Περσίας του 10ου αιώνα, είχε βιβλία γραμμέ­να σε πολλές  γλώσσες του τότε γνωστού κόσμου για ποικίλα θέματα, ό­μως τα βιβλία εκείνης της εποχής δεν ήταν σαν τα σημερινά, τα δικά μας. Δεν είχε ανακαλυφθεί ακό­μα η τυπογραφία και τα βιβλία ήταν χειρόγραφα, γραμμένα με το χέρι από τους αντιγραφείς. Ακό­μα, ήταν γραμμένα πάνω σε περγαμηνή  ή πά­πυρο. Η περγαμηνή ήταν από επεξεργασμένο δέρ­μα ζώου, όπως είναι το δέρμα προβάτου, μοσχαριού, κατσίκας αλλά και γαζέλας, αντιλόπης και σπανιότερα στρουθοκαμήλου. Ο πάπυρος φτιαχνό­ταν από το φυτό με το ίδιο όνομα που φυτρώνει στις όχθες του ποταμού Νείλου, στην Αίγυπτο. Τα βιβλία δεν ήταν βιβλιοδετημένα σε σελίδες, αλλά τυλιγμένα σε ρολό. Από κάθε ρολό κρεμόταν μια κλωστή με ένα σημαδάκι, για να μπορεί να βρει κα­νείς το βιβλίο που ζητούσε,

Με αυτόν τον τρόπο η βιβλιοθήκη ακολουθούσε το βεζίρη σε όλες του τις μετακινήσεις. Ήταν μια κινητή βιβλιοθήκη. Υπάρχουν και σήμερα κινητές βιβλιοθήκες. Πρόκειται για ειδικά διαμορφωμένα φορτηγάκια, με ράφια και βιβλία ολόγυρα, που ε­πισκέπτονται σε τακτά χρονικό διαστήματα περιο­χές με μικρότερους πληθυσμούς. Λέγονται βιβλιο-αυτοκίνητα. Και στην Ελλάδα υπάρχουν τέτοια βιβλιοαυτοκίνητα, που εξυπηρετούν μια πληθώρα α­πό δανειστικά κέντρα. Όπως, για παράδειγμα, εί­ναι τα βιβλιοαυτοκίνητα της Δημόσιας Κεντρι­κής Βιβλιοθήκης της Βέροιας (που επισκέπτονται 50 χωριά στους νομούς Ημαθίας, Κιλκίς, Έδεσσας και Κοζάνης).

Όμως, μια κινητή βιβλιοθήκη, που μοιάζει περισ­σότερο με εκείνη του βεζίρη των περασμένων χρόνων, βρίσκεται σήμερα στο Σουδάν. Αντί για βιβλιοαυτοκίνητο, τα βιβλία φτάνουν στις διάφο­ρες μακρινές περιοχές με βιβλιοκαμήλες. Και τι χαρά που κάνουν όλοι, σαν βλέπουν από μακριά τη σκόνη που σηκώνεται από τις οπλές των ζώων που πλησιάζουν. Ιδιαίτερα τα παιδιά που τις περιτριγυρί­ζουν   βγάζοντας χαρούμενες φω­νές. Πολύ αρέσει στις καμήλες αυτή η υποδοχή και α­κόμα πιο πολύ α­ρέσουν στα παι­διά τα ωραία βιβλία που τους φέρνουν αυτές οι βιβλιοκαμήλες.