ΟΝΟΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ

ΠΑΝΑΓΙΕΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

ΠΑΝΑΓΙΑ Η ΒΡΕΦΟΚΡΑΤΟΥΣΑ

Η μορφή της Θεοτόκου, γλυκιά και όμορφη, αυστηρή και μελαγχολική, αλλά συνάμα και γεμάτη ελπίδα, δέσποζα στη χριστιανική λατρεία Αυτό είναι φανερό και από το πόσο διαδεδομένο είναι   το όνομα Μαρία  ανάμεσα σ’ όλα τ’ άλλα  και είναι χαρακτηριστικό ότι οι άνθρωποι διάλεξαν γι’ αυτή την προσωνυμία Παναγία, δηλαδή αγία σε υπέρτατο βαθμό, αγιότατη. Η κοίμηση της είναι η κεντρική γιορτή του καλοκαιριού. Πάσχα του καλοκαιριού την έχουν ονομάσει. Αυτήν τη μέρα, γιορτάζουν αμέτρητες εκκλησίες σ’ όλο τον κόσμο, οπουδήποτε υπάρχει χριστιανική κοινότητα.

 Μόνο, που κά0ε λαός, κάθε τόπος της προσδίδει τα δικά του  χαρακτηριστικά. Στην Ασία υπάρχουν Παναγίες με σχιστά μάτια, στην Αφρική μαύρες Παναγιές, στη Δυτική Ευρώπη οι περίφημες Μαντόνες της αναγεννησιακής τέχνης... Όλες, όμως, ας φαντάζουν τόσο διαφορετικές, έχουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά. Είναι γλυκές και τρυφερές, Συμβολίζουν τη «μητέρα», έτοιμη πάντα να συγχωρέσει, να παρηγορήσει, να βοηθήσει.  Να γιατί το πρόσωπο της Παναγίας κατέχει τόσο σπουδαία θέση στη χριστιανική παράδοση όλου του κόσμου.

Χιλιάδες ονόματα

ΠΑΝΑΓΙΑ Η ΒΗΜΑΤΑΡΙΣΣΑ

ΠΑΝΑΓΙΑ Η
ΓΛΥΚΟΦΙΛΟΥΣΑ

Οι επωνυμίες που αποδίδονται στην Παναγία είναι αμέτρητες. Σα να θέλουν οι άνθρωποι μ' αυτό τον τρόπο να δηλώσουν ότι έχουν μαζί Της μια ιδιαίτερη «σχέση», ξεχωριστή. Έτσι, ανάλογα με το πώς απεικονίζεται στις αγιογραφίες ονομάζεται Βρεφοκρατούσα, Γλυκοφιλούσα, Γαλακτοτροφούσα, θρηνούσα,  από τις ιδιότητες που έχει την ονομάζουν Οδηγήτρια, Βοήθεια Ελεούσα,  Γοργοεπήκοος,  από το πόσο παλιά είναι η εικόνα της Γερόντισσα,  από τον τρόπο που βρέθηκε η εικόνα της ή από κάποιο θαύμα της Σπηλαιώτισσα, Θεοσκέπαστη, Πορταϊτισσα,  από τον τόπο προέλευσης της εικόνας της Πολίτισσα, Αθηνιώτισσα, Σουμελά,  από τον κτήτορα του ναού της, από το χρόνο εορτασμού της ή από την εποχή των αγροτικών εργασιών με τις οποίες συμπίπτει η γιορτή της Φλεβαριανή, Πολυσπορίτισσα. θα μπορούσαμε να γεμίσουμε σελίδες ολόκληρες με τις επωνυμίες της... Στο ελληνικό νησιά δεν ύπαρχο ναός της Παναγίας που να μην αναφέρεται με ένα ξεχωριστό όνομα: Παναγιά η Γοργόνα, Εκατονταπυλιανή,  Παναγιά του Χάρου, Σπηλιανή...

Χιλιάδες πρόσωπα

ΠΑΝΑΓΙΑ Η ΦΙΔΟΥΣΑ

Πιστεύεται ότι πρώτος απεικόνισε την Παναγία ο ευαγγελιστής Λουκάς, που ήταν και ζωγράφος. Η παράδοση αναφέρει μάλιστα ότι ο Λουκάς αποτύπωσε στα έργα του τα φυσικά χαρακτηριστικά Της και ότι με βάση αυτές τις εικόνες αγιογραφήθηκε η μορφή της Παναγίας στους αιώνες που ακολούθησαν.

Όμως εκτός από τον  τυποποιημένο τύπο απεικόνισης που συναντάμε στις βυζαντινής τεχνοτροπίας εικόνες, την τόσο γνώριμη σ' εμάς, η Παναγία προσλαμβάνει διάφορες μορφές στις απεικονίσεις της ανά τον κόσμο. Μεγάλοι ζωγράφοι της Αναγέννησης Την απεικονίζουν με πιο γήινα χαρακτηριστικά, που διαφέρουν πάρα πολύ από αυτά της εξαϋλωμένης μορφής της στις βυζαντινές εικόνες. Έτσι δημιουργήθηκε στη Δύση ο τύπος της Μαντόνας. Στην Ασία ή στην Αφρική, η Παναγία απεικονίζεται πολλές φορές είτε με ασιατικά χαρακτηριστικά είτε, αντίστοιχα, με αφρικανικά. Αλλιώς πώς θα μπορούσε να «συνομιλήσει» κανείς μαζί Της, πώς θα μπορούσε να παρηγορήσει η μορφή Της, αν ήταν ξένη;

Όμορφη σαν Παναγιά!

ΠΑΝΑΓΙΑ Η
ΓΙΑΤΡΙΣΣΑ

Η Παναγία θεωρείται ότι έχει εξαιρετική ομορφιά: «Όμορ­φη σαν Παναγιά» λέει ο λαός. Αλλά δεν είναι μονό η μορφή της που εμπνέει τη λαϊκή σοφία «Όσο να πούμε δόξα σοι ο θεός, βοηθά Παναγιά μου» λέει μια παροιμία που συμπυκνώνει μέσα σε ελάχιστες λέξεις όσα οι άνθρωπο· νιώθουν απέναντι στο πρόσωπο της την πίστη ότι Αυτή πρεσβεύει πάντα υπέρ τους. Οι υμνωδοί της εκκλησίας έχουν γράψει ύμνους εκπληκτικής ομορφιάς για να εκφράσουν το ιδανικό της μορφής της και το θαυμασμό τους. Ίσως οι ωραιότεροι ύμνοι να έχουν γραφτεί γι' Αυτήν. Όμως, σιγά σιγά η ιδανική μορφή της Παναγίας πέρασε τα σύνορα της χριστιανικής λατρείας και χρησιμοποιήθηκε συμβολικά για να εκφράσει διάφορα συναισθήματα. Αν ψάξουμε στις ποιητικές ανθολογίες του κόσμου, θα βρούμε χιλιάδες ποιήματα όπου αναφέρεται το όνομα της. Ως επίλογο διαλέξαμε ένα από αυτά, το ποίημα ενός μεγάλου Έλληνα ποιητή, του Νίκου Γκάτσου:

ΠΑΝΑΓΙΑ Η ΔΕΟΜΕΝΗ

Μια Παναγιά

μιαν αγάπη μου έχω κλείσει

σ' ερημοκλήσι

αλαργινό.

Κάθε βραδιά

της καρδιάς την πόρτα

ανοίγω

δακρύζω λίγο

και προσκυνώ.

 (ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΑ ΕΡΕΥΝΗΤΕΣ)