ΤΙ ΜΑΘΑΜΕ ΣΤΗ ΓΛΩΣΣΑ ΣΤΗΝ Γ΄ ΤΑΞΗ

(ΘΕΩΡΕΙΑ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΕΙΣ)

Α. Μάθαμε να διακρίνουμε τα μέρη του λόγου(ρήματα, ουσιαστικά, επίθετα)

1. Να χωρίσετε τις παρακάτω λέξεις σε ρήματα, ουσιαστικά και επίθετα:

(γράφω, πλοίο, ασημένιος, καρφώνω, αρχίζω, μέλισσα, άγγελος, ωραίος, πλατύς, νερό, θέατρο, νίβομαι, πηδώ, πλατεία, αθώος, τεμπέλης, κατοικώ, μηλιά, βέβαιος, τιμονιέρης, περπατώ, βλέπω, κάμπος, μακρύς, κινώ, φρόνιμος, τέλειος)

ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ	ΕΠΙΘΕΤΑ	ΡΗΜΑΤΑ

Β. Μάθαμε τα γένη των ουσιαστικών και να κλίνουμε τα ουσιαστικά.

2. Να κλίνεις τα ουσιαστικά.

	Ενικός αριθμός
Πτώσεις	αρσενικά	θηλυκά	ουδέτερα
Ονομ.	ο    άντρας	η γυναίκα	το  παιδί
Γεν.	του	της	του
Αιτ.	τον	τη	το
Κλητ.

	Πληθυντικός  αριθμός
Πτώσεις	αρσενικά	θηλυκά	ουδέτερα
Ονομ.	οι	οι	τα
Γεν.	των	των	των
Αιτ.	τους	τις	τα
Κλητ.

3. Γράφω φράσεις όπως στο παράδειγμα:

το δελτίο – ο καιρός                     το δελτίο του καιρού

οι χορδές – η κιθάρα                    …………………………………………………

η βρύση – η αυλή                         …………………………………………………

η παράβαση – ο κανόνας              …………………………………………………

το τσάι – το βουνό                       …………………………………………………

ο στίχος – το τραγούδι                 …………………………………………………

η δουλειά – ο εργάτης                  …………………………………………………

το ρολόι – ο τοίχος                       …………………………………………………

οι νιφάδες – το χιόνι                     …………………………………………………

Γ. Μάθαμε να χρησιμοποιούμε τα επίθετα μέσα στις προτάσεις.

 Μάθαμε το επίθετο πολύς

4.. Συμπληρώνω τα κενά που υπάρχουν στο παρακάτω κείμενο με τα κατάλ­ληλα επίθετα:

Κάτω από ένα ..................... ουρανό με .................... τ' αστέρια με...................... φεγγάρι και με .............. τον ήλιο, βρίσκεται η ………................. πατρίδα μου, αγκαλιασμένη από τη θάλασσα, μυρωμένη από το κύμα, στεφανωμένη από τα ......................... νησιά, βουτηγμένη στο πρά­σινο, με τους .................................. κάμπους, τους .................................. βράχους της, τις………................ ακρογιαλιές της, τους ............................. ναούς της, με τα …………...................... κάστρα της, και τον Παρθενώνα, αυτό το ...............................αριστούργημα της ........................ τέχνης.

( γαλάζιο, ελληνικής, λαμπρά, αθάνατο, ασημένιο, ένδοξη, κόκκινο, γόνι­μους, σμαραγδένια, θρυλικά, δαντελωτές, αρχαίους, απότομους)

5. Συμπληρώνω τις προτάσεις με το επίθετο πολύς και το επίρρημα πολύ:

Το τέχνασμα που χρησιμοποίησες ήταν ....................... αποτελεσματικό. Χρειαζόταν βέβαια ......................... τόλμη για να το φέρεις σε πέρας.

Απέχει ....................... το χωριό από την πόλη;

Η ....................... ζάχαρη όπως και το ......................... κάπνισμα βλάπτουν σοβαρά την υγεία.

Σήμερα είχε .............................. κίνηση. Άργησα ..................... στην συνάντηση με τον πρόεδρο.

Ο Γεράσιμος είναι ......................... φιλότιμος μαθητής.

Χρειάζεται ..................... και συστηματική μελέτη για να πετύχεις στις εξετάσεις.

Δ. Μάθαμε τα παραθετικά των επιθέτων(συγκριτικό  και υπερθετικό βαθμό)

Συγκριτικός βαθμός σχηματίζεται με την κατάληξη -ότερος ή ύτερος

Υπερθετικός βαθμός σχηματίζεται με την κατάληξη –ότατος ή –ύτατος

6. Να σχηματίσετε τα παραθετικά των επιθέτων, όπως στο παράδειγμα:

ΘΕΤΙΚΟΣ	ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ	ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ
σοφός	Σοφότερος ή πιο σοφός	σοφότατος ή ο πιο σοφός
ωραίος
τέλειος
σοβαρός
χαμηλός

Ε. Μάθαμε τους χρόνους των ρημάτων

Ενεστώτας: Δείχνει τι κάνουμε τώρα.

Παρατατικός: Δείχνει κάτι που κάναμε στο παρελθόν συνέχεια.

Αόριστος: Δείχνει κάτι που κάναμε στο παρελθόν μια στιγμή.

Στιγμιαίος μέλλοντα: Δείχνει κάτι που θα  κάνουμε στο μέλλον μια στιγμή.

Εξακολουθητικό μέλλοντα: Δείχνει κάτι που θα  κάνουμε στο μέλλον συνέχεια.

Παρακείμενος: Δείχνει κάτι που  κάναμε ως τώρα (έχω γράψει)

7. Γράφω την πρόταση σε όλους τους χρόνους:

ΧΡΟΝΟΙ	ΠΡΟΤΑΣΗ
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ	Διαβάζω ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο.
ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ
ΑΟΡΙΣΤΟΣ
ΣΤΙΓΜ. ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ
ΕΞΑΚ. ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ
ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ

8. Γράφω την πρόταση σε όλα τα πρόσωπα.

Εγώ σκοντάφτω και πέφτω κάτω.

Εσύ ……………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………

ΣΤ. Μάθαμε τα βοηθητικά ρήματα έχω και είμαι

9. Γράφω την πρόταση σε όλα τα πρόσωπα:

(Εγώ) Όταν είμαι προσεχτικός, έχω καλύτερες επιδόσεις.

(Εσύ) …………………………………………………………..…………

(Αυτός)………………………………………………………………….

(Εμείς )……………………………………………………………………

(Εσείς )……………………………………………………………………

(Αυτοί) …………………………………………………………………..

(Εγώ) Αν δεν είχα βάλει τη ζώνη, θα ήμουν νεκρός.

(Εσύ) …………………………………………………………..…………

(Αυτός)………………………………………………………………….

(Εμείς )……………………………………………………………………

(Εσείς )……………………………………………………………………

(Αυτοί) …………………………………………………………………..

Ζ. Μάθαμε την ενεργητική μετοχή των ρημάτων (κατάληξη –οντας όταν δεν τονίζεται το ο και –ώντας όταν τονίζεται το ο)

10. Να συμπληρώσεις τις καταλήξεις –οντας ή –ώντας και να τονίσει όπου χρειάζεται:

παίζ...................                γελ.............                              χτυπ.............

σφίγγ...............                  κρυών................                      σταματ................

βλέπ.................                 ρουφ...............                         φωνάζ..................

τρέχ................                   πατ..................                        γράφ....................

Η. Μάθαμε πώς γράφονται οι  καταλήξεις των ρημάτων: (-ίζω, -αίνω,  -εύω, -ώνω, -άβω) αλλά και τις εξαιρέσεις.

11. Γράφω τα γράμματα που λείπουν:

Πηγ___νω στην αγορά, μπ__νω και βγ___νω στα καταστήματα, μα δεν αποφασ______ να ψων______.

Πρέπει να σε_____μαστε τους μεγαλύτερους.

Τα λουλούδια ομορφ____νουν την αυλή μας.

Η ήλιος θερμ___νει τη γη.

Δεν πιστ_____ω στα μάτια μου μ’ αυτό που αντικρ___ζω. Η γιαγιά δάκρ___σε από τη συγκίνηση.

Μη με συγχ____ζεις, μου λέει η μητέρα, όταν μαλ___νω με τον αδερφό μου.

Ανεβ____νω και κατεβ___νω πολύ γρήγορα ______  σκάλες του σπιτιού μας.

Η πολλή ζέστ___ μαρ_____νει τα λουλούδια, ενώ η βροχ___ τα δροσ__ζει.

Το καλοκαίρ___ μεγαλ___νουν   ___ μέρες και μικρ_____νουν οι νύχτες.

Πλ___νω καλά τα χέρια μου, όταν γυρ__ζω στο σπίτ___.

Θ. Μάθαμε την προσταχτική των ρημάτων (δίνουμε εντολές)

12. Η μητέρα λέει στην κόρη της να .........

(χαμηλώνω)      Χαμήλωσε τη μουσική!

(σκουπίζω)        ........................... τη σκάλα!

(φοράω)             ........................... το παλτό!

(μελετάω)          .......................... τα μαθήματα!

(προσέχω)          ......................... το μωρό!

(αλλάζω)            .........................το κανάλι!

Ι. Μάθαμε  ποια είναι τα κύρια ονόματα(ονόματα ανθρώπων, βουνών λιμνών, χωρών, πόλεων, περιοχών, κατοίκων των χωρών, πόλεων κ.λπ.)

 13. Υπογραμμίζω τα κύρια ονόματα στο παρακάτω κείμενο και το γράφω σωστά:

Ο χαρακτήρας της ιστορίας των ελλήνων είναι στενά δεμένος με τους χώρους όπου κατοικούσαν οι έλληνες.

Το όνομά τους οι έλληνες το πήραν από τον έλληνα, γιο του δευκαλίωνα και της πύρρας. Αυτοί έφτιαξαν μια κιβωτό με εντολή του δία, με την οποία σώθηκαν από το φοβερό κατακλυσμό που έγινε στην ελλάδα τα αρχαία χρόνια.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ΙΑ. Μάθαμε να χωρίζουμε τις λέξεις σε συλλαβές  και τα ονόματα τον συλλαβών (λήγουσα η τελευταία, παραλήγουσα η 2^η από το τέλος, προπαραλήγουσα η 3^η από το τέλος).

14. Να χωρίσετε τις λέξεις σε συλλαβές.

ασπίδα …………………………….         πράγμα ………………………………..

πάπλωμα…………………………..          θάλασσα……………………………….

βιβλίο ………………………………        καρέκλα……………………………….

ΙΒ. Μάθαμε ποιες λέξεις είναι συνώνυμες και ποιες αντίθετες.

       Μιλήσαμε για τις οικογένειες λέξεων (έχουν την ίδια ορθογραφία)

15. Να βάλετε Σ για τα συνώνυμα και Α για τα αντίθετα.

Μυστικό - κρυφό             (….)                    μαλακός – σκληρός           (.…)

Χαζός – κουτός               (….)                    φωτιά - πυρκαγιά              (….)

Πατριώτης - προδότης     (….)                    κατσίκα - γίδα                   (….)

Αληθινός – ψεύτικος       (….)                    άσπρο - μαύρο                  (….)

Τρομερός – φοβερός       (….)                    βλέπω - κοιτώ                   (….)

16. φτιάχνω οικογένειες με τις λέξεις:

Τοποθετώ τις λέξεις στη σωστή θέση και συμπληρώνω με λέξεις από την ίδια οικογένεια: ποτίζω, πράσινος, καθαριότητα, χτενισμένος, χτύπος, μάρτυρας, φορτώνω

ΡΗΜΑΤΑ	ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ	ΕΠΙΘΕΤΑ	ΜΕΤΟΧΕΣ

ΙΓ. Μάθαμε τα άρθρα(οριστικό ο, η, το  και αόριστο ένας, μια, ένα)

17.Συμπληρώνω το οριστικό ή το αόριστο άρθρο(ο, η το, ένας, μια, ένα)

……….. άνθρωποι τρέχουν χαρούμενοι.(οριστικό)

………..δασκάλα προσέχει τα παιδιά.(αόριστο)

……… δάσκαλος χάνει τα πράγματά του. (οριστικό)

……… κουνούπι τρέφεται με αίμα.(οριστικό)

………. κύριος χτυπά την πόρτα. (αόριστο)

………. ευρώ είναι ……. νόμισμα. (οριστικό, αόριστο)

ΙΔ. Μάθαμε πότε πρέπει να τονίζουμε το που, το πώς και το ή

18. Τονίζω όσα που και πως χρειάζονται τόνο:

 Έμαθα πως τραυματίστηκε, αλλά δεν ξέρω πως έγινε το κακό.

 Νομίζω πως έρχεται.       Του έδειξα πως πρέπει να διαβάζει.

 Που έβαλες τα πράγματα μου;   Ήταν κάτι που δεν είχαν σκεφτεί.

 Ήταν ο κύριος που μου έδειξε που να καθίσω.     Ο Νίκος η ο Κώστας έσπασε το βάζο;     Την πόλη η το χωριό προτιμάς;      Η η Μίνα η η Άννα θα έρθει μαζί μου.

ΙΕ. Μάθαμε τα υποκοριστικά ή χαϊδευτικά

19. Στο παρακάτω κείμενο υπογραμμίζω τα υποκοριστικά:

Να το σκυλάκι. Τρέχει δίπλα στο βοσκόπουλο προσέχοντας μη ξεστρατίσει το κοπάδι. Κουνά την ουρίτσα του και παίζει με τη βοσκοπούλα. Τι χαριτωμένη που είναι αυτή η σκυλίτσα.

ΙΣΤ. Μάθαμε να ξεχωρίζουμε και να κάνουμε παρομοιώσεις και μεταφορές.

20. Φτιάχνω παρομοιώσεις:

Είναι άσπρο σαν……………………….   Είναι κίτρινο σαν ………………………

Είναι κόκκινο σαν ……………………     Είναι πονηρή σαν …………………...

21. Σημειώνω(Κ) για  την κυριολεξία και (Μ)  για τη μεταφορά.

(….) Τα λίγα λόγια ζάχαρη και τα καθόλου μέλι.

(….)   Ζάχαρη ή μέλι να βάλω στο τσάι σου;

(….)   Σήμερα μας έπνιξε το νέφος.

ΙΖ. Μάθαμε τις προσωπικές (εγώ, εσύ, αυτός,) και τις κτητικές αντωνυμίες (δικό μου, δικό σου, δικό του)

22. Συμπληρώνω με τις προσωπικές αντωνυμίες.

................. πονώ και ................ γελάς.

................ χορεύουν καλά και γι’ αυτό χειροκροτούμε.

................. φεύγετε βιαστικά κι .............. ερχόμαστε να σας δούμε.

.............. χαίρεσαι για το ευχάριστο νέο.

............... κάθομαι και διαβάζω πολλές ώρες.

Όλοι κοιμούνται και ....................... φωνάζετε δυνατά.

ΙΗ. Μάθαμε τα επιρρήματα και τα επιφωνήματα

Επιρρήματα είναι άκλιτες λέξεις που βρίσκονται κοντά στα ρήματα και μας δείχνουν χρόνο,(χρονικά: χθες κάποτε, ποτέ, ύστερα....) τρόπο,(τροπικά: έτσι, ωραία, καλά,...) τόπο, (εδώ, εκεί παραπέρα,.....) βεβαιότητα, άρνηση κλπ.

Επιφωνήματα είναι οι άκλιτες λέξεις με τις οποίες εκφράζουμε τα συναισθήματά μας (μπράβο, μπα, α, ποπό, αλίμονο, αχ, κλπ

23. Συμπληρώνω τις προτάσεις με το κατάλληλο επίρρημα από την παρένθεση:

(μετά,  γύρω, αρκετά, νωρίς, όσα, πολύ καλά)

Σ’ αυτή την πλαγιά έχει …………………….. αγριολούλουδα.

Αγόρασα ………….. τετράδια χρειαζόμουν και μια κασετίνα.

Πήγαμε μαζί, αλλά …………….. έφυγε μόνος του.

Ξύπνησα …………… και ετοιμάστηκα για την εκδρομή.

Τα παιδιά μαζεύτηκαν ……………… της και την κοίταζα.

Ο Γιώργος πήγε ………………………… στις εξετάσεις.

ΙΘ. Μάθαμε να χρησιμοποιούμε τα σημεία στίξης(τελεία, κόμμα, ερωτηματικό, ενωτικό, εισαγωγικά, κλπ)

24. Διαβάζω το ποίημα και βάζω τελεία, κόμμα, ερωτηματικό και θαυμαστικό όπου χρειάζεται:

Αχ  μανούλα πώς βαστάς

Φτερά να ‘χεις να πετάς

Πώς μπορείς παρακαλώ

και δε χάνεις το μυαλό

Δω (Μανούλα κει Μητέρα)

τούτο γίνεται όλη μέρα

Κ. Μάθαμε ακόμα τις καταλήξεις των ουσιαστικών, των επιθέτων, και των ρημάτων. Μάθαμε να κάνουμε σύνθετες λέξεις.

Να γράφουμε κείμενα με παραγράφους, να δίνουμε οδηγίες, να περιγράφουμε πράγματα, κλπ. Να γράφουμε διαλόγους κλπ.