ΨΑΡΕΜΑ

ΑΓΚΙΣΤΡΙ, ΠΕΤΟΝΙΑ,

Οι σκηνές αυτές δεν απέχουν πολύ από την πραγματικότητα. Οι ανασκαφές που έγιναν στον προϊστορικό  λιμναίο οικισμό του Δισπηλιού, στη νοτιά όχθη της λίμνης της Καστοριάς, έφεραν στο φως μία νεολιθική βάρκα, ένα από τα παλαιότερα δείγματα ναυπηγικής τέχνης που βρέθηκαν στη χώρα μας.

 Οι κάτοικοι

του Δισπηλιού έμεναν οε πασσαλόκτιστες οικίες, μέσα στη λίμνη, και ήξεραν να ψαρεύουν.

Διαβάσαμε  στις εφημερίδες ότι η mitsubishi έπειτα από τέσσερα χρονιά έρευνας, έφτιαξε το προπό ψάρι-ρομπότ, μία αβραμίδα που κινείται με τη βοήθεια ενός

υπολογιστή. Είναι το τέλειο έκθεμα ενυδρείου, καθώς δε χρειάζεται τροφή ή οποιαδήποτε άλλη φροντίδα. Η εν λόγω εταιρεία σύντομα θα προχωρήσει στην κατασκευή ρομποτικών ψαριών που έχουν εξαφανιστεί! Κάθε χρόνο παράγονται 84 εκατομμύρια τόνοι αλιεύματος. Από αυτά, δυστυχώς, τα 20 εκατομμύρια (το ένα τέταρτο της παραγωγής) ξαναρίχνεται στη θάλασσα. Είναι ψάρια νεκρά ή πληγωμένα, άχρηστα πάντως για τον άνθρωπο, που ψαρεύονται κατά λάθος από τα μη επιλεκτικά εργαλεία. Και ποιος τρώει όλα αυτά τα εκατομμύρια αλιεύματος; Τα δύο τρίτα τρώγονται στον αναπτυγμένο κόσμο και το ένα τρίτο μόνο στον αναπτυσσόμενο... Οι χώρες που έχουν τους μεγαλύτερους αλιευτικούς στόλους είναι η Ιαπωνία, οι ΗΠΑ, οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Ρωσία, η Κίνα και άλλες. Όπως είναι φανερό, η εκμετάλλευση και η κατασπατάληση του θαλάσσιου πλούτου γίνεται από τους μεγάλους. Οι μικροί και υποσιτίζονται και έχουν μικρό μερίδιο στην παγκόσμια αλιευτική δραστηριότητα.

Συνέντευξη με έναν τόνο

Πώς φτάσαμε όμως σήμερα, 4.000 χρόνια μετά τον ψαρά του Δισπηλιού, να χρειαζόμαστε τη ρομποτική για να μας θυμίζει ορισμένα ψαράκια που άλλοτε κολυμπούσαν αμέριμνα σης θάλασσες μας;

Τι να μας έλεγε, άραγε, ένα ψάρι εάν μπορούσαμε να του πάρουμε μία συνέντευξη; Να τι θα μας έλεγε, ίσως, ένας τόνος.

Δημοσιογράφος: Καλημέρα σας. Οδυσσέας Ψαρίδης από τους Ερευνητές. Είστε ένας Thunnus – thunnus ... δηλαδή ένας τόνος κυανοπτέρυγος. Λίγο αδύνατο, όμως, σας βλέπω για τόνο κυανοπτέρυγο. Τα χαρτιά μου λένε ότι το είδος σας συνήθως ζυγίζει γύρω στα 900 κιλά.

Τόνος: Σωστά λένε τα χαρτιά σας. Στη θεωρία έτσι είναι  τα πράγματα. Αλλά uα έπρεπε  να γνωρίζετε, ως δημοσιογράφος που είστε, ότι σχεδόν οι μισοί από μας που ζούμε εδώ στη Μεσόγειο μόλις που φτάνουμε τα 6,4 κιλά.

Δ· Ποπό! Τι λέτε! Και γιατί αυτό; Ανορεξίες;

Τ: Κοιτάξτε κύριε Ψαρίδη. Η κατάσταση έχει φτάσει στο απροχώρητο. Έχω την  κακή τύχη να ανήκω σε ένα είδος που είναι περιζήτητο στην αγορά. Μας ψαρεύουν  με ρυθμούς απίστευτους. Αυτά τα παρασυρόμενο αφρόδιχτα είναι ο εφιάλτης μας. Είναι μεγάλα κάθετα δίχτυα που αφήνονται να παρασύρονται από τον άνεμο και τα ρεύματα για να ακολουθούν, έτσι, τις μετακινήσεις μας. Μ’ αυτά τα δίχτυα, που

λέτε, μας πιάνουν κατά κοπάδια.

Δ· Μα τα παρασυρόμενα αφρόδιχτα υπάρχουν εδώ και  εκατοντάδες χρόνια.

Τ: Ναι, αλλά τα δίχτυα ήταν μικρά και τα χρησιμοποιούσαν για σύντομο χρονικό διάστημα. Τώρα τα δίχτυα αυτά φτάνουν τα 60 χλμ. σε μήκος και τα 20 μέτρα σε ύψος... Όχι τόνος, ούτε πλαγκτό δε γλιτώνει.  Με τέτοιους ρυθμούς ψαρέματος, δεν προλαβαίνουμε να μεγαλώσουμε και να φτάσουμε στο κανονικό μας βάρος. Ζήτημα αν θα βρείτε κανέναν στα καλά του!

Δ:  Σας καταλαβαίνω, αλλά πρέπει και οι ψαράδες και όλοι εμείς οι άνθρωποι να ζήσουμε από σας. Έχουμε, ξέρετε, προτεραιότητα ως είδος στη γη...

Τ: Μα κι έτσι αν το δείτε, πάλι δε σας συμφέρει. θα λιγοστέψουμε τόσο, που στο τέλος θα εξαφανιστούμε, θα σας μείνουν μόνο…χρυσόψορα να τρώτε.

Δ- Και τι προτείνετε, λοιπόν, να γίνει; Ξέρετε πόσοι άνθρωποι πεινάνε στον κόσμο; Τα ψάρια είναι πρώτης τάξεως τροφή. Με τι τρόπο θέλετε, επιτέλους, να σας ψαρεύουμε για να μην εξαφανίζεστε; Δεν μπορούμε, βεβαία, να πάμε πίσω στα αγκίστρια της νεολιθικής εποχής.

Τ:Σ' αυτά όχι, αλλά γιατί όχι στα παραγάδια; Ξέρετε, τα πολλά αγκίστρια με δολώματα που κρέμονται από μία πετονιά... Ορίστε, με βάλατε να λέω πώς θέλω να με πιάσετε... Τέλος πάντων, με τα παραγάδια τουλάχιστον πεθαίνουμε ένας ένας. Ηρωικά, όχι κοπάδια ολόκληρα.

Δ· Δε συμφέρει και πολύ, ξέρετε, κύριε κυανοπτέρυγε. Εμείς θέλουμε πολλά ψάρια σε μια ψαριά. Ο ανταγωνισμός στην αγορά είναι σκληρός.

Τ: Κύριε Ψαρίδη είσαι αγύριστο κεφάλι. Άκου κι αυτό μήπως και συνέλθεις. Το 1993 σας αναλογούσε, στον κάθε άνθρωπο, από 10,2 κιλά ψάρι. Το 2050 θα σας αναλογούν το πολύ 7 κιλά στον καθένα... Συνέχισε τώρα εσύ με τα παρασυρόμενο αφρόδιχτο και έλα ξανά σε λίγα χρόνια να τα πεις με τα εγγόνια μου. Εάν υπάρχουν…

Μέθοδοι ψαρέματος

Δεν είναι όλες τους αθώες

Τα παρασυρόμενα αφρόδιχτα είναι μία από τις μεθόδους αλιείας που αιωρούνται καταστρεπτικές όχι μόνο για τα ψάρια που προορίζονται να πιάσουν (τόνοι, σολομοί, καλαμάρια), αλλά και για πολλά άλλα είδη που σκοτώνονται κατά λάθος, καθώς πιάνονται στα δίχτυα. Στη «μαύρη λίστα» είναι και η μηχανότρατα μεγάλο σκάφος που σέρνει στο βυθό ένα δίχτυ σε σχήμα χωνιού, μήκους έως 25 μέτρων, το οποίο σαρώνει κυριολεκτικό ό,τι βρεθεί στο βυθό. Είναι χαρακτηριστικό ότι από τα 100, π.χ., είδη ψαριού που θα πιάσει μία μηχανότρατα τα 70 πετιούνται. Η πλέον καταστροφική και ανήθικη μέθοδος αλιείας είναι ο δυναμίτης, που, αν και απαγορευμένος, δυστυχώς χρησιμοποιείται ακόμη. Επιλεκτικά ονομάζουμε τα εργαλεία ψαρέματος που πιάνουν κυρίως τα ψάρια στα οποία στοχεύουν. Η αντικατάσταση των καταστροφικών εργαλείων από επιλεκτικά πολλές φορές κοστίζει. Μπορούμε να έχουμε όλοι ένα δίκαιο μερίδιο στο θαλάσσιο πλούτο χωρίς να καταληστεύουμε τα αλιευτικά αποθέματα;

….άντε και καλή ψαριά!

Και ποιος δε δοκίμασε να ψαρέψει με καλάμι, πετονιά ή ψαροντούφεκο. Το ξέρετε, όμως, ότι ακόμη και η ερασιτεχνική αλιεία έχει τους κανόνες της; Απαγορεύεται να πουλάμε τα ψάρια που πιάνουμε, απαγορεύεται να ψαρεύουμε κοράλλια και σπόγγους και να χρησιμοποιούμε φωτεινές πηγές. Υπάρχουν 20 «απαγορεύεται», μας λέει το υπουργείο Γεωργίας. Ε, δεν πειράζει, ας τα τηρήσουμε γιατί όλα τα άλλα επιτρέπονται... Όσοι το έχετε ήδη δοκιμάσει, γνωρίζετε τις χάρες του. Οι άλλοι. οι αμύητοι, εμπρός τι περιμένετε;

Εφοδιαστείτε με τα κατάλληλα εργαλεία και ξεκινήστε. Ανάλογα με το είδος ψαριού που θέλετε να ψαρέψετε, επιλέξτε έναν από τους ακόλουθους τρόπους:

Με καθετή ή πεταχτάρι

Η καθετή είναι μία μεσινέζα με δύο ή τρία αγκίστρια. Την κρατάμε απευθείας με το χέρι, για να αισθανόμαστε πότε τσιμπάει το ψάρι.

Χρησιμοποιείται σε μέρη όπου το νερό είναι αρκετά βαθύ. Βάζετε το δόλωμα στα αγκίστρια, αφήνετε τη μεσινέζα να κατέβει ώσπου να αγγίξει το βαρίδι το βυθό, την ανασηκώνετε λίγο και περιμένετε. Καλή τύχη.

Με πετονιά ή καλάμι

Στόχος σας τα σκουμπριά. Ανακαλύψτε κατά μήκος της ακτής, τη δίνη του νερού που υποδηλώνει την παρουσία του κοπαδιού. Ρίξτε την πετονιά σας στη μέση της δίνης και τραβήξτε την πριν βυθιστεί πολύ.

Με συρτή

Σέρνετε ένα δόλωμα καμιά πενηνταριά μέτρα πίσω από ένα σκάφος που κινείται με κανονική ταχύτητα, ενδείκνυται για λαβράκια, μπακαλιάρους και

σκουμπριά.

Οι μικροί  και οι μεγάλοι-ψαράδες και καταναλωτές

Στην Ελλάδα το 90%ς αλιείας είναι παράκτιο. Δηλαδή ψαρεύουμε στα ρηχά… Τα χρωματιστά καΐκια που   το μήκος τους δεν ξεπερνά τα 8 μέτρα, βγαίνουν για ψάρεμα σε απόσταση συνήθως 20 χλμ. από την ακτή. Η παράκτια  αλιεία είναι η λιγότερο επιζήμια για το περιβάλλον και υποστηρίζεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η υπερπόντια αλιεία, αντίθετα, είναι μία... πλωτή βιομηχανία. Πρόκειται για την αλιεία που ασκείται με μεγάλα σκάφη, μήκους έως 100 μέτρων, πλήρως εξοπλισμένο για να ψαρεύουν τεράστιες ποσότητες ψαριών, να τα συσκευάζουν και να τα διατηρούν επί μήνες, ώσπου να ολοκληρώσουν το ταξίδι. Η υπερπόντια αλιεία αποφέρει το μισό περίπου της παγκόσμιος παραγωγής ψαριών. Χρησιμοποιούνται συνήθως μη επιλεκτικές μέθοδοι, όπως οι μηχανότρατες. Τελικά όλοι ψαρεύουμε... Μεγαλοεπιχειρηματίες, παράκτιοι ψαράδες, αλλά και εμείς, οι παραθεριστές... Ο καθένας από μας μπορεί να κρίνει εάν κάνει την οικονομία που χρειάζεται στη χρήση των αλιευτικών αποθεμάτων.

 ΕΡΕΥΝΗΤΕΣ