Σαν το κεράκι της Λαμπρής

«Έλιωσε σαν το κεράκι της Λαμπρής» λέμε για κάποιον που έχει αδυνατίσει πολύ, ενώ «άσπρος σαν το κερί» χαρακτηρίζεται ο υπερβολικά χλομός. Αυτές τις γιορτινές μέρες τα κεριά και οι λαμπάδες έχουν την τιμητική τους. Ας ... ερευνήσουμε τη μακραίωνη ιστορία

τους!

Κελί από μέλι και κερί!!!

Ακούραστες κηροπλάστριες οι μέλισσες-εργάτριες. αρχίζουν από την ηλικία των δέκα περίπου ημερών να παράγουν κερί για την κατασκευή της κηρήθρας. Οι κηροποιοί αδένες που έχουν στην κοιλιά τους εκκρίνουν κερί σε μορφή ελασμάτων. Πλάθοντας το με τη λαβίδα των ποδιών τους και μαλάσσοντας το με τις γνάθους τους «χτίζουν» πολλά ομοιόμορφα κελιά σε σχήμα εξαγώνου, Ένα πλήθος από άλλες εργάτριες πιάνονται από τα πόδια τους και σχηματίζουν «ζωντανές» αλυσίδες, για να διευκολύνουν τη μετακίνηση των εργατριών-κηροπλαστριών από κηρήθρα σε κηρήθρα. Παρόλο που δουλεύουν στο σκοτάδι, το έργο τους είναι τεχνικά τέλειο, ένα σωστό θαύμα της φύσης!

«Άψε          Βαγίτσα το κερί, άψε και το λυχνάρι και έμπα κι εις την κάμερα να δεις τι θα μας βγάλει.»

Έτσι προτρέπουν οι καλαντάρηδες από την Κρήτη τη νοικοκυρά να τους φιλέψει για τις χαρούμενες ειδήσεις που της έφεραν. Πώς άραγε συνδέθηκε το κερί με τη χριστιανική λατρεία; Η μακραίωνη χρήση του ως φωτιστικού μέσου δεν το εμπόδισε να αποκτήσει και μια άλλη σημασία: συμβόλιζε το φως του Ευαγγελίου, τη θέρμη της πίστης. Έτσι. όταν με το πέρασμα των χρόνων άρχισαν να χρησιμοποιούνται και άλλα μέσα φωτισμού, το κερί παρέμεινε πρωταγωνιστής στις θρησκευτικές τελετουργίες (βαφτίσεις, γάμους, μνημόσυνα κ.ά), συμβάλλοντας στη δημιουργία ατμόσφαιρας δέους και κατάνυξης. «Μωρ' βάγιες μου, μωρ' ντάντες μου./μωρ' σκλάβες του πατρός μου,/ανάψτε πράσινα κεριά/και κόκκινες λαμπάδες/ τι εσήμανε η Παντάνασσα/ να πάω να προσκυνήσω» λέει η Λιογέννητη στο ομώνυμο ακριτικό τραγούδι. Εντυπωσιακό δεν είναι που η Λιογέννητη ζητάει χρωματιστά κεριά;

«Άναψε λαμπάδα ίσαμε το μπόι του!»

Σήμερα θεωρούμε αυτονόητο να ανάψουμε ένα κεράκι μπαίνοντας στην εκκλησία, για να δείξουμε το σεβασμό μας. Συχνά ψιθυρίζουμε τις προσευχές μας κοιτάζοντας το γλυκό του φως να τρεμοπαίζει.

Ο λαός μας συνηθίζει να κάνει τάματα από κερί, όταν εκλιπαρεί για κάποια καλοσύνη,

θεραπεία από αρρώστια, προσωπική ευτυχία. Έτσι, ανάβει λαμπάδες «ίσαμε το μπόι του αρρώστου», «κεροδένει», ζώνει δηλαδή τρεις φορές την εκκλησία με κερωμένο νήμα που μετά κόβεται και γίνεται κεριά ή προσφέρει κέρινα ομοιώματα μελών του

ανθρώπινου σώματος και κέρινα αγαλματάκια στη χάρη των αγίων. Ειδικά τα κεριά, καθώς και τα λουλούδια του Επιταφίου, οι πιστοί συνηθίζουν να τα κρατούν σαν φυλαχτό στα εικονοστάσιο των σπιτιών τους. Τα παλιά χρόνια χρησιμοποιούσαν

επίσης το κερί για να παρασκευάσουν θεραπευτικές αλοιφές και επιδέσμους.

Η τέχνη της κηροπλαστικής

Αγαλματίδια θεών, εικόνες, ανδριάντες ηρώων,  αυτοκρατόρων αλλά και των προγόνων τους, διακοσμητικά αντικείμενα, σφραγίδες (βουλοκέρια), ως και μενταγιόν κατασκεύαζαν οι γνώστες της θαυμάσιας αυτής τέχνης. Στην αρχαία Ελλάδα, στην Αίγυπτο, στην Περσία, στη Ρώμη και αργότερα στην Ιταλία και τη Γαλλία της Αναγέννησης, κηροπλάστες, γλύπτες και χρυσοχόοι έφτιαχναν πραγματικά αριστουργήματα από κερί. Άλλα τα άφηναν λευκά και άλλα τα ζωγράφιζαν με χτυπητά χρώματα. Σήμερα η κηροπλαστική χρησιμοποιείται για να κατασκευάζονται κυρίως ομοιώματα για εργαστήρια ιατρικής, βιολογίας, φυσικής, κ,τ.λ. Ίσως θα έχετε ακούσει ότι υπάρχουν και μουσεία κέρινων ομοιωμάτων, όπως της Μαντάμ Τισό στο Λονδίνο, όπου μπορεί κανείς να θαυμάσει τα κέρινο αγάλματα προσωπικοτήτων της παγκόσμιας ιστορίας, των τεχνών και των επιστημών σε φυσικό μέγεθος και ντυμένα με τα ρούχα κάθε εποχής!

Επίσης, σε πολλές φορητές εικόνες τα πρόσωπα των αγίων είναι ανάγλυφα, πλασμένα από κερί και μαστίχα.

Πανέμορφο πλεχτό κερί σου’ κανα δώρο τη Λαμπρή!

αβγό και τα «πετεινοράκια»,  «ρολογάκια», τα «τσαντάκια» και τα «αεροπλανάκια», που κρατούν στην Ανάσταση τα μικρότερα παιδιά και μοιάζουν με κέρινα παιχνίδια! Υπάρχουν επίσης (κρεβατάκια», οι «σταυροί» και τα «ευαγγέλια»  τους μεγάλους και τα «νυφικά» πλεκτά κεριά, που δωρίζουν στις νιόπαντρες κοπέλες τα πεθερικά τουςκ Πιστεύεται ότι η τέχνη αυτή έχει τις ρίζες της στα βυζαντινά χρόνια.Η κατασκευή κεριών είναι πλέον μια τέχνη πολύ διαδεδομένη. Ειδικά κάθε Πάσχα η αγορά πλημμυρίζει από πανέμορφα κεριά κάθε σχήματος και χρώματος. Σε όλους μας αρέσει να στολίζουμε τα σπίτια μας με αυτά. Στη συντριπτική τους πλειοψηφία, βέβαια, δεν παρασκευάζονται πλέον με χειροποίητο τρόπο από αγνό μελισσοκέρι, -αλλά με βιομηχανικό, από άλλα υλικά,  όπως είναι η παραφίνη που προέρχεται από  το πετρέλαιο. Στην Έδεσσα και στη Φλώρινα, ωστόσο, επιβιώνει η παραδοσιακή τέχνη      των χειροποίητων πλεκτών κεριών, το οποίο χωρίζονται σε δύο κατηγορίες; τα ψυχοκέρια και τα πασχαλιάτικα. Τα πρώτα χρησιμοποιούνται σε τελετές για να   τιμηθούν οι νεκροί. Τα πασχαλιάτικα πλεκτά κεριά έχουν διάφορα σχήματα και  χρώματα- όπως το «καλαθάκι» για να βάζουν μέσα τα μεγαλύτερα παιδιά το κόκκινο

της Εύης Τσιτιρίδου