Το ποδαρικό - Τα Θεοφάνεια

Το ποδαρικό

Παγανιστικό ή χριστιανικό, το ξόρκι του κακού με την έναρξη του νέου έτους μπορεί να θεωρηθεί μια από τις πιο βαθύρριζες παραδόσεις.

Η νέα περίοδος πρέπει να ξορκίσει το «κακό πο­δαρικό» - όποιος πρωτοπορήσει στο χώρο του οίκου πρέπει να είναι τυχερός νια να δώσει την τύχη του και στα υπόλοιπα μέλη. Ο Γρηγόριος Νύσσης μνημονεύ­ει ότι «δεξιάς τινάς συντυχίας

επετήδευον», ήτοι ότι ευχόντουσαν να φέρουν στο σπίτι όχι κατσικοπόδαρο, αλλά ευλογημένο άνθρωπο. Παλαιότερα, στα νησιά, ο πρώτος που έμπαινε στο σπίτι μετά την απόλυση της Λειτουργίας κρατούσε έ­να μικρό εικόνισμα και μπαίνοντας έλεγε «μέσα κα­λό» και κοιτώντας πίσω του συμπλήρωνε «όξω κα­κό». Τότε ακριβώς έσπαζε το ρόδι μέσα στο σπίτι -οιωνό αφθονίας και καλοτυχίας.

Συναφές είναι και το έθιμο του «αμίλητου» νερού με το οποίο ράντιζαν το εσωτερικό του σπιτιού: όπως τρέχει το νερό να τρέχουν και τα καλά μέσα στον οί­κο. Στις Σέρρες μαζί με το « βουβό » νερό φέρνουν και ένα κλαδί από πουρνάρι με το οποίο κρούουν την ε­ξώπορτα: «Πολύ μάλαμα κι ασήμι, πολύ στάρι και κριθάρι...».

Θεοφάνεια

Τα Θεοφάνεια τα νιώθει κανείς μόνο αν έχει ζήσει σε νησί. Την παραμονή ο παπάς του χωριού -με το απαραίτητο παπαδάκι-γυρίζει από σπίτι σε σπίτι ρα­ντίζοντας με αγιασμό και ξορ­κίζοντας τα κακά πνεύματα. Στο μεταξύ, η νεολαία ετοιμάζεται διότι «έχει αγώνα αύριο». Και ο αγώνας είναι σκληρός καθότι όποιος νικήσει θα συζητιέται όλο τον υπόλοιπο χρόνο. Όσοι έχουν ζήσει σε λιμάνια και σε παραθαλάσσια χωριά θα θυ­μούνται το άγριο ξύλο που έ­πεφτε μέσα στο νερό για το ποι­ος θα φτάσει πρώτος στο βυθό. Μάλιστα, αν ο παπάς είχε την άτυ­χη πρόνοια να έχει δεμένο τον Σταυρό με την κορδέλα, ήταν θέμα τιμής να την κόψουν για να μην πιαστεί ο Σταυρός προ­τού πιάσει πάτο.

Ο νικητής δεν περιέφερε μόνο τον Σταυρό από σπίτι σε σπίτι, το σημαντικό είναι ότι κέρδιζε και πολλά χρήματα, διότι ακόμη και οι φτωχοί τον τιμούσαν με τον οβολό τους. Η λέξη «αγιασμός» έχει μεγάλη διάδοση στους νησιώτες.

Σε πολλά μέρη οι γυναίκες, αφού ο παπάς ρίξει τον Σταυρό, παίρνουν -αμίλητες- νερό από σαράντα κύματα και πλένουν τις εικόνες, καθώς και τα γεωργικά εργαλεία

Ό,τι νερό απομείνει, επειδή είναι α­γιασμένο, το χύνουν στον περίβολο της εκκλησίας, σε σημείο που να μην πατιέται.

Του Κωστή Παπαγιώργη